Duchowni katoliccy działali w podziemiu, choć w niektórych okolicznościach zdarzały się wyjątki.
- Wyjątkiem w odprawianiu obrządków liturgicznych były pogrzeby. Zachowane z tamtego okresu są zdjęcia, na których widać zgromadzonych wokół miejsca pochówku ludzi, w tym kapłanów odprawiających mszę pogrzebową - opowiada o ksiądz Piotr Pytlowany.
Wierni korzystali z obecności księży pojawiających się przy okazji pogrzebów. Zesłańcom udzielano wtedy katechezy, wielu z nich korzystało z możliwości spowiedzi i eucharystii. Większość katolickich księży była więziona. Nie przeszkadzało im to jednak w prowadzeniu aktywnej katechizacji współwięźniów.
Potomkowie zesłańców do Kazachstanu wspominają, co umacniało w wierze ich rodziców i dziadków. Większość Polaków pamiątki religijne przywiozła do Kazachstanu z Polski. Ich wartość miała zatem podwójne znaczenie - przypominała o utraconej ojczyźnie i zakazanej wierze.
- Polacy tworzyli podziemny kościół. W grupie zesłanych z terenów II Rzeczpospolitej znaleźli się także księża, którym po odbyciu kary nie zezwolono na powrót na Ukrainę. Postanowili więc pozostać w Kazachstanie i wpierać w wierze przesiedlonych tam Polaków - wyjaśnia gość audycji dr Robert Wyszyński.
O zaciekłości sowietów w ateizacji ludności zesłańczej i podtrzymywaniu tradycji religijnych dowiemy się z nagrania audycji.
Cykl audycji reportażowych jest poświęcony losom Polaków na Wschodzie, głównie w Kazachstanie. Jest on dziś jednym z miejsc najliczniej zamieszkiwanych przez Polonię na świecie. Pokazujemy ich tradycję i współczesne życie przez pryzmat osobistych, subiektywnych spotkań Krzysztofa Renika z Polakami z Kazachstanu i repatriantami, którzy mieszkają dziś w Polsce.
Cykl powstaje w ramach akcji "Wielki Powrót" - kampanii informacyjnej Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" i Polskiego Radia. Projekt realizowany jest ze środków Fundacji PZU.
Tytuł audycji: Na stepach Kazachstanu
Prowadzi: Krzysztof Renik
Goście: Walentyna i Leon Kryniccy, Apolonia Słobodzian, Tatiana Sławecka oraz dr Robert Wyszyński z Uniwersytetu Warszawskiego, badacz od lat zainteresowany losem Polaków w Kazachstanie
Data emisji: 12.08.2017
Godzina emisji: 18.10
ac/mg
Tradycje katolickie Polaków deportowanych do sowieckiego Kazachstanu - Jedynka - polskieradio.pl