Życie barwniejsze niż filmy - Michał Waszyński

Michał Waszyński, a właściwie Mosze Waks, urodził się 29 września 1904 roku w Kowlu na Wołyniu. Jego artystyczne skłonności ujawniły się już we wczesnym dzieciństwie. Był uczniem niezdyscyplinowanym. Został wyrzucony z jesziwy - wedle jego własnych relacji - z powodu pytania o istnienie diabłów, za które został spoliczkowany przez nauczyciela.

- Michał Waszyński to była osoba, która kiedy już zdobyła jakąś sławę i popularność, zaczęła wymyślać swój życiorys i kreować własny wizerunek - mówi w Programie 1 Polskiego Radia Michał Pieńkowski, historyk przedwojennego kina. - Tyle różnych wersji historii Michała Waszyńskiego jest do dzisiaj znana na świecie, że ciężko jest powiedzieć co jest prawdą a co jest zmyślone w tych jego opowieściach i jego historii. Był to mistrz autokreacji - dodaje. 

Nazwisko na Waszyński zmienił za radą reżysera Wiktora Biegańskiego, którego był gońcem i osobistym asystentem. Zagrał nawet nauczyciela w filmie Biegańskiego "Zazdrość" (1922). Następnie pracował dla Ryszarda Ordyńskiego, Józefa Lejtesa i Henryka Szaro. Jako reżyser zadebiutował w 1929 roku. Aż do czasu "Dybuka" (1937) uważany był jednak za miernego twórcę. 

Stefania Zahorska pisała o nim: "Czemu służy sztuka filmowa, jeśli znajdzie się w rękach takiego nieudacznika? Waszyński przynosi wstyd polskiej kinematografii". Reżyser był jednak w stanie kręcić filmy szybko i oszczędnie, a jego realizacje cieszyły się popularnością. W latach 30. stworzył 37 produkcji, wśród nich znalazły się m.in. "Prokurator Alicja Horn" (1933), "Czarna perła" (1934), "Antek policmajster" (1935) czy "Znachor" (1937).

Czytaj także:

Po 1 września 1939 roku Waszyński został zesłany przez władze radzieckie na Syberię. 10 grudnia 1941 roku zaciągnął się do Armii Andersa i wraz z nią przeszedł do Iranu, Iraku (1942) i mandatowej Palestyny (1943). Wszystko to utrwalił w dokumentalnym filmie "Dzieci" (1943). Jako żołnierz II Korpusu Waszyński był w Egipcie i Włoszech. Robił zdjęcia w czasie bitwy o Monte Cassino (1944).

W 1947 roku asystował Orsonowi Wellesowi przy tworzeniu "Otella" (1952). Był odkrywcą talentu aktorskiego Audrey Hepburn i Sophii Loren oraz współpracownikiem producenta Samuela Bronstona, stając się szarą eminencją jego imperium filmowego. Brał udział w produkcji kilku amerykańskich superprodukcji, m.in. "Bosonoga Contessa" (1954), "Spokojny Amerykanin" (1958), "Cyd" (1961) oraz "Upadek Cesarstwa Rzymskiego" (1964).

Chorował na cukrzycę. Zmarł na atak serca w Madrycie 20 lutego 1965 roku. Został pochowany na cmentarzu w Rzymie.

Tytuł audycji: Kultura przy kawie

Prowadzi: Małgorzata Raducha

Gość: Michał Pieńkowski ( historyk przedwojennego kina)

Data emisji: 20.02.2021 r. 

Godzina emisji: 5.09

kk/ans