Nowa książka Sally Rooney. "Chłodna precyzja i sprawozdawczość"

W Polsce twórczość Sally Rooney znamy od roku, bo właśnie wtedy ukazała się jej druga w kolejności książka zatytułowana "Normalni ludzie". Była to opowieść o miłości, relacji i więzi, która wytworzyła się pomiędzy nastolatkami w małej miejscowości. W czasem została ona przeniesiona do serialu, cieszącego się dużym uznaniem i popularnością, a sama książka "Normalni ludzie" znalazła się m.in. na długiej liście nominowanych do prestiżowej Nagrody Bookera.

Na czym polega kunszt Sally Rooney?

Z kolei teraz w naszym kraju mamy okazję zapoznać się z debiutem literackim Sally Rooney, czyli z "Rozmowami z przyjaciółmi". Czy można stwierdzić, że kunszt jej pisarstwa polega m.in. na tym, że wpisuje się idealnie w rzeczywistość współczesnego świata?

- Nie wykluczam, że nawiązanie do nowoczesnego życia ludzi drugiej dekady XXI wieku, jest warunkiem koniecznym pewnej mody na tę autorkę i jej popularności. Pojawiło się wiele książek, które oddają ducha naszej epoki i to nie jest tak, że jest to pierwsza książka, w której ludzie wymieniają maile, rozmawiają przez komunikator czy wrzucają swoje zdjęcia do mediów społecznościowych, a wcześniej przyglądają się im uważnie, żeby zobaczyć, jak wyglądają. Te wszystkie rzeczy na pewno budują realizm i pozwalają współczesnemu człowiekowi zobaczyć się w tych scenach i w niektórych fragmentach powieści - uważa Łukasz Witczak, tłumacz książki "Rozmowy z przyjaciółmi".

Zdaniem Łukasza Witczaka tylko i wyłącznie wpisywanie się we współczesny świat nie wystarczy jednak, żeby wytłumaczyć sukces prozy Sally Rooney. - Ten kunszt ma większy związek z warsztatowymi, językowymi kompetencjami Sally Rooney oraz z tym, jak wiarygodnie i autentycznie potrafiła stworzyć kilka postaci oraz dać im pewien przekonujący głos. To dotyczy głównie narratorki, która w bardzo chłodny, sprawozdawczy sposób opisuje swoje przeżycia, stany emocjonalne i procesy myślowe. Sally Rooney potrafi różnymi szczegółami tak to pogłębić, że ona naprawdę wydaje się człowiekiem z krwi i kości - słyszymy.

Jaka jest jej nowa książka?

"Rozmowy z przyjaciółmi", jak zauważa gość Jedynki, to powieść o związkach, miłości, problemie odnalezienia się w młodym wieku i szukania szczęścia na różne sposoby. - To są typowe cechy literatury obyczajowej, które przez kunszt Sally Rooney, zostaną wyniesione do rangi naprawdę porządnej literatury - twierdzi Łukasz Witczak.

- W przypadku kwestii językowych, to kunszt Sally Rooney nie polega na tym, że ona potrafi czarować słowem. Jej proza nie jest prozą ozdobną, barokową czy olśniewająca, tylko jest bardzo zdyscyplinowana i konsekwentna. Przyjmuje pewien rodzaj opowieści i przez swoją chłodną precyzję oraz sprawozdawczość, ona ma w sobie coś z takiego ćwiczenia terapeutycznego, że jakby ktoś kazał komuś jak najspokojniej, jak najbardziej obiektywnie i z dystansem opisywać swoje stany uczuciowe oraz myśli. Tam w ogóle nie ma miejsca na dowcip w samej narracji na poziomie opowieści. Humor, dystans czy ironia są tylko w przytoczonych dialogach i mailach wymienianych przez postaci. Proza jest taka oszczędna - komentuje Łukasz Witczak.

Łukasz Witczak przyznaje, że podczas tłumaczenia książki "Rozmowy z przyjaciółmi", prostota opowieści była dla niego w pewien sposób zdradliwa. - Trochę dałem się na to nabrać. Wydaje mi się, że wziąłem tę prostotę za pewną formalną nonszalancję i surowość. Złapałem się na tym dopiero przy powtórnym czytaniu swojego przekładu. Wtedy zobaczyłem, że jednak chyba trochę za bardzo poszedłem w tym kierunku i że za dużo jest powtórzeń. Słowo "powiedział" czy "powiedziała" powtarzało się wiele razy, co niby było neutralne, sprawozdawcze, ale jednak nie oddawało pewnej urody językowej i prostoty stylu Sally Rooney. Myślę, że w przypadku tej trudności, w porę złapałem się na tym, że trzeba uważać - opowiada nasz rozmówca.

Czytaj także:

Ponadto w audycji:

- W poniedziałek (8.03) o godz. 19.00 na stronie internetowej Centrum Kultury w Lublinie można będzie obejrzeć koncert przygotowany specjalnie z okazji Dnia Kobiet. Rozmowa z wokalistą Markiem Dyjakiem.

- Także w poniedziałek (8.03) w Teatrze Telewizji w TVP1 po godz. 21.00 można będzie obejrzeć premierę spektaklu "Lewiatan" w reżyserii Bartosza Konopka. O zbliżającym się wydarzeniu opowiada Bartosz Konopka.

Tytuł audycji: Kultura przy kawie

Prowadzi: Martyna Podolska

Goście: Urszula Dąbrowska (autorka książki "Życie towarzyskie mózgu. 21 powodów, by być z ludźmi"), Wojciech Solarz (aktor)

Data emisji: 6.02.2021 r. 

Godzina audycji: 5.06

mat. prasowe/ans