"Cousteau był symbolem eksploracji". Prof. Sapota o legendarnym badaczu mórz i oceanów

Cousteau to francuski oceanograf i wynalazca, m.in. skafandra do nurkowania, który prowadził pionierskie wyprawy podwodne na eksperymentalnym statku Calypso. Kierował badaniami podmorskimi, działał na rzecz ochrony środowiska morskiego, jest również autorem kilkudziesięciu filmów dokumentalnych oraz laureatem Oscara. Przez wiele lat był dyrektorem Muzeum Oceanograficznego w Monte Carlo, natomiast dziś muzeum nosi imię swojego słynnego kustosza.

- Swoją drogę życiową rozpoczął jako marynarz. Przed II wojną światową skończył francuską Akademię Marynarki Wojennej ze specjalizacją artyleria. Jednocześnie skończył kurs pilotażu samolotów i chciał specjalizować się jako lotnik, ale niestety wypadek samochodowy spowodował, że nie mógł kontynuować tej kariery. Niektórzy z jego biografów twierdzą, że to był ten moment, w którym morze wygrało walkę o Cousteau - twierdzi prof. Mariusz Sapota.

Prof. Mariusz Sapota zwraca uwagę, że wyprawy Cousteau w różne rejony świata, m.in. na Morze Czerwone, Arktykę i Antarktykę, były niemal porównywalne z wyprawami z czasów odkryć geograficznych.

- Cousteau jest legendą, jeśli chodzi o eksplorację mórz i oceanów oraz otwieranie nowych możliwości dla ludzi, a także pokazywanie piękna i zagrożeń, na jakie narażone jest to środowisko - słyszymy.

Badacz z ruchu oporu

Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej Cousteau zaczął prowadzić pionierskie podwodne eksperymenty związane z wynalazkami i ulepszeniami, które miały ułatwiać eksplorację podwodnego świata.

- Musimy pamiętać, że Cousteau wraz z inżynierem Gagnanem byli twórcami jednych z pierwszych automatów oddechowych, umożliwiających swobodne oddychanie pod wodą z użyciem butli nurkowej. Teraz jest to dla nas jasne i proste, że bierzemy automat oddechowy, butlę i wchodzimy pod wodę, ale ktoś to musiał skonstruować (…). Na pewno jego dążenie do udoskonalania sprzętu, który będzie eksplorował wody morskie i oceaniczne, przyczyniło się do tego, że w tej chwili możemy wykonywać takie rzeczy - zauważa prof. Mariusz Sapota.

Cousteau podczas II wojny światowej działał także w ruchu oporu i został odznaczony Legią Honorową. Po wojnie aktywnie uczestniczył w opracowywaniu metody usuwania min z dna morza.

- Zawsze był mocno zaangażowany, możemy powiedzieć, społecznie. II wojna światowa i okupacja Francji przez Niemcy, a on jako oficer na emeryturze francuskiego wojska włączył się w działania ruchu oporu, co zostało uhonorowane po wojnie. Mimo że Cousteau uczestniczył w działaniach wojennych, to był przeciwnikiem pewnych działań militarnych. Francja była jednym z mocarstw posiadających broń atomową i po wojnie prowadziła dość intensywne eksperymenty, zaś Cousteau był temu bardzo mocno przeciwny, o czym wypowiadał się wielokrotnie - twierdzi prof. Mariusz Sapota.

Legendarny statek Calypso

W 1950 roku Cousteau został prezesem Towarzystwa Oceanograficznego i otrzymał w prezencie od milionera Thomasa Guinnessa legendarny statek Calypso.

- Calypso to statek, który stał się legendą. W związku, z jednej strony, z chęcią poznawania mórz i oceanów, a drugiej strony z chęcią nurkowania w tych rejonach i jednocześnie wykonywania dokumentacji filmowej i fotograficznej, Cousteau stał się symbolem eksploracji, która zmierzała do pokazywania tych rejonów ludziom, do udostępniania wiedzy oraz przede wszystkim pokazywania ich piękna i obrazu - mówi prof. Mariusza Sapota.

Czytaj również: 

Ponadto w audycji: 

Białe kruki z archiwów Kopalni Soli "Wieliczka". Turyści tacy jak Fryderyk Chopin, Eliza Orzeszkowa z rodziną czy Jan Matejko, w czasach późniejszych Józef Piłsudski i Józef Haller, zostawili po sobie wpisy i zdjęcia z wizyty w podziemiach kopalni. Autografy słynnych Polaków, którzy jako pierwsi mogli obejrzeć wnętrze "Wieliczki", znajdują się w rejestrach gości wprowadzonych pod rządami austriackimi. W archiwach zachowano także wspomnienia z podziemnej transmisji Polskiego Radia w dniu Barbórki z roku 1927. Dokumenty pozwalają odtworzyć dzieje kopalni, organizację pracy od czasów średniowiecza, a także panujące prawa i obyczaje. 

Tytuł audycji: Eureka 

Prowadziła: Katarzyna Jankowska 

Gość: prof. Mariusz Sapota (dyrektor Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego)

Data emisji: 6.10.2021 

Godzina emisji: 19.30

DS