Pierwszy pokaz zaginionego 80 lat temu filmu "Europa" Stefana i Franciszki Themersonów

- Dzięki odnalezieniu i digitalizacji tego filmu wraca on nie tylko do polskiego dziedzictwa, ale i europejskiego - mówił podczas pokazu w kinie Iluzjon dyrektor Instytutu Pileckiego dr Wojciech Kozłowski. - W latach 20. i 30. kinematografia się bardzo rozwijała. To była wielka sztuka, która dopiero była rozpoznawana. Themersonowie wpisali się w kino awangardowe, które utworzyli niemalże sami w Polsce i stali się natychmiast rozpoznawalni w Europie, wśród koneserów kina - dodał. 

Jak zaznaczył dr Kozłowski, przez wiele lat było przekonanie, że "Europa", perełka polskiej awangardy, przepadła. - Myślano, że już nie da się jej odzyskać, dlatego wielka radość, bo teraz jest i przywracamy to kulturze - podsumował. 

Rekonstrukcja cyfrowa

"Europa" była drugim wspólnym dziełem audiowizualnym Themersonów i pierwszym znaczącym filmem awangardowym w Polsce. Odzyskana kopia filmu z 1931 roku została poddana rekonstrukcji cyfrowej, na potrzeby odnowionej wersji filmu zamówiono ścieżkę dźwiękową skomponowaną przez holenderskiego twórcę Lodewijka Munsa.

W 1938 roku Themersonowie wyemigrowali do Paryża, zabierając ze sobą kopie wszystkich swoich filmów zrealizowanych w Warszawie w tym "Europę". Film do niemieckich archiwów trafił w czasie II wojny światowej, kiedy wojska niemieckie zajęły Paryż.

Projekcja "Europy II" 

Podczas wydarzenia także zaprezentowana została "Europa II" (1988), impresja dokumentalna Piotra Zarębskiego, będąca próbą autorskiej rekonstrukcji zaginionego filmu Themersonów, bazująca na zachowanym scenopisie, fotogramach oraz wspomnieniach autorów, a także film dokumentalny "Themerson & Themerson" (2011) w reżyserii Wiktorii Szymańskiej o parze awangardowych artystów i autorska opowieść Jasi Reichardt, spadkobierczyni Themersonów.

Kolejne pokazy "Europy" odbędą się 16 listopada w Muzeum Sztuki w Łodzi i 9 grudnia w warszawskiej Zachęcie.

Czytaj również: 

Tytuł audycji: Magazyn bardzo filmowy 

Prowadzi: Joanna Sławińska 

Data emisji: 21.10.2021 r. 

Godzina emisji: 23.10

IAR/ans