"Lirnik mazowiecki". Teofil Lenartowicz bohaterem "Kulturalnej Jedynki"

Teofil Aleksander Lenartowicz urodził się 27 lutego 1822 roku w Warszawie. Pochodził z drobnoszlacheckiej rodziny Lenartowiczów herbu Pobóg.

Związany był ze środowiskiem Cyganerii Warszawskiej oraz "Entuzjastów" i "Entuzjastek". Współredagował akademickie pismo "Dzwon Literacki", publikował w "Bibliotece Warszawskiej". Tworzył wiersze patriotyczne i religijne, poematy historyczne oraz liryki oparte na folklorze mazowieckim - sam siebie nazywał Mazurzyną, biednym Mazurzyną lub lirnikiem mazowieckim - a także rzeźby portretowe i nagrobki.

Jako poeta debiutował w 1841 roku. Wydany w 1855 roku tomik o tytule "Lirenka" uczynił go ulubieńcem całej Polski. Najbardziej znanym wiersz z tego tomu, "Złoty kubek", oparty jest na staropolskiej kolędzie, w której dziecko prosi "Złotniczeńka" o zrobienie złotego kubka ze złotych jabłek opadłych ze złotej jabłoni. Kubek ma być zdobiony obrazami przedstawiającymi wyidealizowaną polską wieś. 

Jego poemat liryczno-epicki "Bitwa racławicka", ukończony w 1858 roku, a w rok później wydany w Paryżu, legł u podstaw ludowego mitu o zwycięskiej batalii kościuszkowskiej, a wyjątkową popularność tego utworu przypisać należy widowisku dramatycznemu Władysława L. Anczyca "Kościuszko pod Racławicami" (1881), wystawianemu aż do 1939 roku. Najprawdopodobniej był on również inspiracją do malarskiego projektu Panoramy Racławickiej.

Uczestniczył w konspiracji i powstaniu 1848 roku, w związku z czym w 1849 roku musiał uchodzić do Drezna. W 1852 roku przeniósł się do Paryża, a następnie - w 1856 roku - do Włoch. W 1860 roku osiadł we Florencji. Na emigracji m.in. wykładał literaturę słowiańską, w tym przez kilka lat prowadził wykłady z literatury polskiej w Bolonii.

Zmarł 3 lutego 1893 roku we Florencji. Został pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce w Krakowie.

W roku romantyzmu w audycji "Kulturalna Jedynka" wyemitowaliśmy archiwalną rozmowę z prof. Aliną Kowalczykową o tej epoce.

Czytaj także:

Poza tym w audycji:

- niewielki odbiornik radiowy znaleziony w gruzach getta - bielska pamiątka z czasów II wojny światowej, która stała się zabytkiem miesiąca lutego Muzeum Podlaskiego w Białymstoku.

- Trzy minuty o teatrze Ewy Heine - spektakl "Judasz" w reżyserii Adama Sajnuka.

Tytuł audycji: Kulturalna Jedynka

Prowadzi: Małgorzata Raducha

Data emisji: 27.02.2022

Godzina emisji: 23.45

Jedynka/Wikipedia/kk