"Moralność Pani Dulskiej". Na scenie, w eterze i na ekranie

Są w literaturze sztuki, które trzeba przeczytać. Takie, które warto zobaczyć. Oraz takie, które pozostaną ponadczasowe i są odbierane ze zrozumieniem na całym świecie. Jedno z takich dzieł wyszło spod pióra młodej ziemianki spod Łucka - Gabrieli Zapolskiej. To "Moralność Pani Dulskiej".

Pierwszy polski film dźwiękowy

Bohaterka "Moralności Pani Dulskiej", Aniela, w salonie ma rogi obfitości, sztuczne palmy, landszaft malowany za szkłem i lampę z bibułkowym abażurem. To tragifarsa, która po raz pierwszy została wystawiona w roku 1906 w Teatrze Miejskim w Krakowie. Dwadzieścia cztery lata później, 29 marca 1930 roku, odbyła się premiera filmu w reżyserii Bolesława Newolina. W obsadzie m.in. Marta Flantz, Juliusz Lubicz-Lisocki i Adolf Dymsza.

Był to pierwszy polski film dźwiękowy, jednocześnie nagrany na płytach gramofonowych. Pozostaje w zbiorach Filmoteki Narodowej Instytutu Audiowizualnego. Po sztukę ochoczo sięgało również Polskie Radio. Słuchowisko z 1950 roku reżyserowała Irena Byrska: w rolę Anieli Dulskiej wcieliła się Helena Buczyńska, a w Felicjana Dulskiego - Adam Mularczyk. W roku 2001 stworzono słuchowisko w adaptacji i reżyserii Waldemara Modestowicza. W rolach głównych: Anna Seniuk i Piotr Adamczyk.

Liczne adaptacje

Historia obłudnej, dwulicowej i fałszywej Anieli była adaptowana na potrzeby Teatru Telewizji. M.in. w roku 1968, 1970 czy 2013. Ciekawą interpretację losów bohaterki zaproponował też Andrzej Wajda w serialu "Z biegiem lat, z biegiem dni...", który stanowi adaptację utworów pisarzy epoki Młodej Polski i okresu międzywojennego. Premiera miała miejsce 7 września 1980 roku. Dzieła Zapolskiej podejmowano trzykrotnie: w odcinku 2 to "Sezonowa miłość", w odcinku 7 "Moralność Pani Dulskiej", a w odcinku 8 "Śmierć Felicjana Dulskiego".

O ponadczasowości tekstu świadczy również to, że zaledwie rok temu w ramach Narodowego Czytania, akcji promującej czytelnictwo i klasykę polskiej literatury, szeroką publiczność zapoznano właśnie z utworem Gabrieli Zapolskiej.

W audycji również:

- Słuchowisko Marty Rebzdy pt. "Pozwól, że Ci opowiem", zdobyło pierwszą nagrodę na tegorocznym festiwalu UK International Audio Drama Festival, który odbył się w Canterbury.

Słuchowisko wyreżyserował Waldemar Modestowicz, a zrealizował Maciej Kubera. Opowiada ono o kolejnych etapach choroby Alzheimera u mamy Marty Rebzdy: o zanikaniu umiejętności odnajdowania się w czasie i przestrzeni, rozpoznawania twarzy, pojmowania sytuacji. O postępującej atrofii całych obszarów mózgu. O świadomości własnego "ja", która staje się coraz bardziej mglista.

Gdy mama autorki słuchowiska nie potrafi już sobie przypomnieć, jak poznała swojego męża, ta postanawia opowiedzieć jej własną historię. Z nadzieją, że ta opowieść przywróci jej matce samą siebie, chociaż na chwilę… chociaż na czas trwania tej opowieści. "Pozwól, że Ci opowiem" - mówi do matki. 

Zobacz też:

Tytuł audycji: Kulturalna Jedynka

Prowadzi: Małgorzata Raducha

Data emisji: 29.03.2022

Godzina emisji: 23.38

mg