Ignacy Gogolewski. Gigant polskiego teatru i mistrz słowa

Ignacy Gogolewski urodził się 17 czerwca 1931 roku. Pracował w teatrach: Polskim, Narodowym, Dramatycznym, Współczesnym, był także dyrektorem Teatru Śląskiego w Katowicach, Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie i Teatru Rozmaitości w Warszawie. 

Nazywany był mistrzem starej szkoły aktorskiej, a to ze względu na szacunek dla słowa, doskonałe operowanie głosem, dbałość o stronę muzyczną tekstu z uwzględnieniem jego rytmu, odpowiednio dla prozy i poezji. Słyszał słowo i traktował je jako muzykę. W audycji "Kulturalna Jedynka" żegnaliśmy Gustawa-Konrada, wielkiego polskiego aktora Ignacego Gogolewskiego.  

W "Dziadach" Bardiniego

– Najpierw zobaczyłam Ignacego Gogolewskiego na scenie w "Miesiącu na wsi", który był jego debiutem w Teatrze Polskim zaraz po studiach w 1955 roku, a rok później jako studentka uczelni Ireny i Tadeusza Byrskich zobaczyłam słynne "Dziady" Bardiniego – mówi Joanna Rawik, piosenkarka, aktorka i dziennikarka. – Jego "Dziady" to była rewelacja. Ignacy był piękny, miał piękny głos. Nie spodziewałam się wtedy, oglądając go, że po kilkunastu latach połączy nas życie. Było to spotkanie szalenie ważne. Ignacemu podobałam się nie tylko jako kobieta. Widział we mnie artystkę. Jedyna piosenka wyreżyserowana na festiwal do Opola to "Romantyczność". Do dzisiaj, kiedy ją śpiewam, ponad pół wieku, zachowałam gesty, pozostał biały smoking. Nasz związek zakończył się dramatycznie, ale była to sprawa pewnego niedoboru, który może istnieć, ale w uczuciach nie ma racjonalizmu, nie można ich zbadać. To i tak nie miało znaczenia. Gdy mnie odratowano, byliśmy w ogromnej przyjaźni. Jeszcze w zeszłym roku byłam na jego urodzinach. Był istotą niezwykłą, także jako człowiek był bardzo interesujący, choć na swój sposób trudny – dodaje gość Polskiego Radia. – Byłam z nim zaledwie pięć lat, ale oglądałam go w różnych spektaklach. Brał role spontanicznie. Miał wiele propozycji – dodaje gość radiowej Jedynki.

Daleki od patetyczno-deklamacyjnego stylu

Jedną z najlepiej znanych ról filmowych Ignacego Gogolewskiego jest postać Antka w "Chłopach". Gdy ją przyjął, widzowie dziwili się, że aktor, który grał królów, zdecydował się zagrać chłopa.

– Miał 24 lata, gdy zagrał Gustawa-Konrada w "Dziadach" w reżyserii Bardiniego w Teatrze Polskim – mówi Michał Smolis, teatrolog z Instytutu Teatralnego. – Był to Gustaw-Konrad daleki od patetyczno-deklamacyjnego stylu. Publiczność pokochała go w tej roli, dlatego że Gogolewski miał w sobie żywioł naturalności, rodzaj interpretacji osobistej tej poezji. Związał się z poezją romantyczną na wiele lat. Od czasu Gustawa-Konrada grał wiele ról z repertuaru romantycznego. To ważna część, jeżeli nie najważniejsza, jego artystycznego życiorysu – mówił gość radiowej Jedynki. – Samo aktorstwo mu nie wystarczało. Miał potrzebę uczestnictwa w życiu politycznym, reżyserowaniu, dyrektorowaniu – dodaje Michał Smolis.

Gogolewski opuścił Warszawę i przeniósł się do Katowic, gdzie został dyrektorem Teatru Śląskiego. W okresie stanu wojennego, po 1981 roku, podjął decyzję, by nie brać udziału razem z większością środowiska w bojkocie środków masowego przekazu. Został wówczas odtrącony. Powrócił do życia zawodowego po długiej przerwie. Kiedy wyszedł z "artystycznego czyśćca", zagrał kilka ważnych ról, m.in. w przedstawieniach Macieja Prusa czy gościnnie m.in. u Krystyny Jandy.  

"Rzemiosło, a nie ulotna mrzonka"

– Z Gogolewskim miałam wielkie szczęście spotkać się w "Dożywociu" w reżyserii Andrzeja Łapickiego, kiedy byłam młodą dziewczyną prawie po szkole. Dzisiejsza moja droga jest naznaczona kontaktami z moimi mistrzami, którzy pozwalali mi czerpać z nich, z ich wiedzy, rzemiosła i pokazywali, że ten zawód musi mówić o pięknie słowa, być rzemiosłem, a nie ulotną mrzonką i małą prawdą, którą możemy powtórzyć po tysiąckroć, a nic ona nie znaczy – mówi aktorka i wokalistka Ewa Konstancja Bułhak.

Czytaj także:

Spośród teatralnych ról Ignacego Gogolewskiego warto wymienić także postacie, które kreował w Teatrze Telewizji, m.in. Kordiana i Mazepę w dramatach Juliusza Słowackiego, a także role filmowe (m.in. w "Wystrzale" Jerzego Antczaka). Wyreżyserował m.in. takie spektakle, jak "Cyd" Corneille’a, "Maskaradę" Iwaszkiewicza i filmy jak "Romans Teresy Hennert", "Dom świętego Kazimierza". 

Tytuł audycji: Kulturalna Jedynka

Prowadzący: Martyna Podolska, Michał Montowski

Data emisji: 15.05.2022

Godzina emisji: 23.11

djr