Europejskie oranżerie i palmiarnie. Historia szklanych konstrukcji dla egzotycznych roślin

Historia oranżerii i palmiarni - szklanych budowli dla egzotycznych roślin - rozpoczęła się w Europie wraz z kolonizacją. Najwybitniejszym projektantem tego typu konstrukcji w ówczesnej Europie był sir Joseph Paxton. - Oranżerie były jednym z przejawów kultury kolonialnej - mówi prof. Marta Leśniakowska z Instytutu Sztuki PAN. - Do Europy przywożono różne ciekawe artefakty, obiekty, przedmioty z obszarów skolonizowanych w ramach obsesji "posiadania świata" - dodaje rozmówczyni radiowej Jedynki. - To charakterystyczna figura nowoczesności, która zarysowuje się już siedemnastym wieku. Nowoczesny człowiek chciał mieć świat "na własność", z czego wynikały różne pasje, m.in. kolekcjonerskie. Wśród tych pasji kolekcjonerskich zaczęto kolekcjonować egzotyczne rośliny. Przywożono je do Europy i oczywiście one musiały mieć tutaj odpowiednie warunki do egzystencji. W tym celu wynaleziono taką oto budowlę, początkowo niedużą, oranżerię, którą potem mianowano palmiarnią - tłumaczy prof. Leśniakowska. 

Konstrukcje żelazne Josepha Paxtona

Szklane domy dla roślin zaczęły powstawać w wielu miejscach w Europie, przede wszystkim przy dużych rezydencjach, zwłaszcza angielskich i francuskich. Tego rodzaju budowle pojawiły się również m.in. w Wiedniu. Egzotyczne rośliny hodowano dla przyjemności, ale także np. na użytek dekorowania stołów. 

Wybitnym konstruktorem tego typu struktur był Joseph Paxton. - Wprowadził do oranżerii bardzo ambitne konstrukcje żelazne, które umożliwiały pokrywanie tych konstrukcji w całości szkłem. W wyniku tej rewolucji konstrukcyjnej, a także technologicznej, możliwe było stworzenie gigantycznej szklanej struktury, jakiej wcześniej nie znano - mówi gość Programu 1 Polskiego Radia.

W ten sposób Paxton zaprojektował niezwykły obiekt, jakim był Kryształowy Pałac w londyńskim Hyde Parku. Moda na gigantyczne szklane budowle wiązała się też z przemysłem i reklamą, ponieważ wprowadzono właśnie wtedy nową technologię uzyskiwania szkła okiennego, którym konstrukcje te pokrywano. Nowe szkło walcowane wyparło dawne szkło lane.

Połączenie natury i kultury

Rozmach jaki towarzyszył tworzeniu Pałacu Kryształowego w Londynie do dzisiaj robi wrażenie. - Pawilon, nazwany oczywiście natychmiast Pałacem szklanym czy kryształowym ze względu na jego wygląd, miał pół kilometra długości - mówi gość radiowej Jedynki. - W najwyższym punkcie miał 35 metrów, co nie było przypadkowe, ponieważ  pod budowę tego pawilonu wycięto część drzew, ale zostawiono jedno drzewo, które Paxton, jako twórca oranżerii, zaadaptował zgodnie ze swoimi kwalifikacjami, czyli tak naprawdę zrobił gigantyczną szklarnię, która odbudowywała pojedyncze drzewo rosnące w tym miejscu. W ten sposób powstała bardzo interesująca sytuacja łącząca naturę z kulturą - dodaje prof. Leśniakowska.

Czytaj także: