Aztecki skarb w Krakowie. Co dokładnie znajduje się na manuskrypcie?
- Około 1540 roku na ziemiach należących do Hernána Cortésa - zdobywcy Meksyku - indiańscy skrybowie przeprowadzili spis ludności, a pogłębione o komentarz wyniki zapisali na papierze z kory drzewnej - amate.
- Dokument, który znajduje się w Krakowie, jest fragmentem pewnej większej całości.
- - Powiedziałbym nawet, że są to fragmenty większej całości, z której duża część prawdopodobnie została już utracona dla nas. Część znajduje się w Bibliothèque nationale de France w Paryżu, część w Meksyku, a część właśnie w Krakowie - zauważa dr Szymon Gruda z Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego.
Rękopis składa się z 80 nieco wydłużonych kart. Co dokładnie zostało na nich zapisane? - To są fragmenty spisu ludności, który powstał najprawdopodobniej w latach 30. XVI wieku na terenie posiadłości, którą otrzymał Cortés jako takie feudalne lenno za swoje zasługi w podboju Meksyku. Jest to po prostu spis jego poddanych, domów, w których mieszkali, ich rodzin i płaconego trybutu - mówi dr Szymon Gruda.
- Każdy akapit tego tekstu poświęcony jest jednemu domowi i tam są wymienieni mieszkańcy, ich pokrewieństwo, to, ile mają ziemi uprawnej, i to, jaki trybut są zobowiązani płacić. To bardzo ważne informacje z punktu widzenia władz hiszpańskich - dodaje ekspert.
Jeden z najstarszych zabytków
Wspomniany manuskrypt jest jednym z najstarszych pisanych zabytków języka nahuatl, które dotrwały do naszych czasów.
- Poza tym właśnie ze względu na swoją zawartość, to oferuje on naprawdę wyjątkową okazję do spojrzenia na to, jak żyli w tym bardzo ciekawym czasie zwykli ludzie: jak wyglądały ich rodziny, jak przedstawiała się ich sytuacja ekonomiczna, jakie zmiany kulturowe zachodziły i nawet to, jakie były ich reakcje na nową sytuację polityczną - twierdzi dr Szymon Gruda.
Należy również pamiętać, że był to początek ery kolonialnej w Meksyku, kiedy to Hiszpanie rozpoczęli swoje rządy.
Specyficzny papier z Meksyku
Tekst został spisany na bardzo specyficznym materiale, który jest jednak charakterystyczny dla Meksyku. Chodzi o tzw. papier amate.
- Europejski papier był bardzo drogi w kolonialnym Meksyku i takie codzienne zapiski często sporządzano na papierze robionym według starej, sprawdzonej receptury. Papier amate robiony jest z kory figowca. Jest grubszy od europejskiego papieru, bardziej sztywny i trochę przypomina taki rodzaj kartonu. Jest też od niego trwalszy i wolniej ulega degradacji, w związku z tym te dokumenty są w bardzo dobrym stanie - tłumaczy dr Szymon Gruda.
POSŁUCHAJ
Aztecki skarb w Krakowie. Co dokładnie znajduje się na manuskrypcie? (Jedynka/Eureka)
W audycji również:
- Biżuteria dawnego Sudanu/ Okrągłe paciorki ze skorupy strusiego jaja, fajansowe, glazurowane paciorki, muszle, kamienie półszlachetne, złoto i srebro. Z takich materiałów wytwarzano biżuterię od czasów starożytnych na terenie współczesnego Sudanu. Przykłady takich precjozów można zobaczyć na wystawie zorganizowanej przez Muzeum Archeologiczne w Gdańsku. O specyfice tych ozdób opowiedziała kurator ekspozycji - Elżbieta Kołosowska z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku.
Czytaj także:
Audycja: "Eureka"
Prowadziła: Katarzyna Kobylecka
Goście: dr Szymon Gruda (Wydział Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego), Elżbieta Kołosowska (Muzeum Archeologiczne w Gdańsku)
Data emisji: 30.08.2022
Godzina emisji: 19.30
DS
