Polski system edukacji był jednym z pierwszych celów niemieckiego okupanta, a jego niszczenie zaczęło się wraz z przekroczeniem granicy przez wojska III Rzeszy. - Już w 1939 roku widoczne były działania w tym kierunku i to bardzo radykalne - mówi dr Michał Piekarski z Instytutu Historii Nauki PAN.
Pierwszym celem Niemców był Uniwersytet Poznański. - Okupant chciał te ziemie ujednolicić z resztą Niemiec, nie miało być żadnej autonomii dla Polaków. Z Poznania i okolic wysiedlono chyba nawet połowę Polaków. W związku z tym Uniwersytet Poznański, który był powołany tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, od razu został zlikwidowany - zauważa gość Programu 1.
- Polskie zajęcia częściowo były kontynuowane na Tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich, który działał w Warszawie, bo w Poznaniu było to absolutnie niemożliwe - dodaje.
Aresztowania w Krakowie
Najostrzejsze represje miały miejsce w Generalnej Guberni. - Od razu zostały zlikwidowane wszystkie uczelnie wyższe. W Warszawie gmachy zostały zajęte przez policję i wojsko. Dlatego rozpoczęło się bardzo dobrze zorganizowane tajne nauczanie - opowiada dr Michał Piekarski.
- W Krakowie rok akademicki rozpoczął się jeszcze przed wejściem Niemców. Wykładowcy Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz innych krakowskich uczelni wyższych zostali zaproszeni na wykład. Podczas tej znanej akcji zebrani profesorowie zostali aresztowani i umieszczeni w obozie, w którym pozostawali dość długo. Dopiero po interwencji Mussoliniego najpierw zwolniono tych, którzy mieli skończone 40 lat, a potem pozostałych. Za to kilku zmarło, np. prof. Stefan Kołaczkowski, historyk literatury - przypomina gość Jedynki.
Wilno i Lwów
Co działo się w Wilnie? - Zgodnie z planami Ribbentrop-Mołotow Wilno znalazło się pod okupacją sowiecką. Po miesiącu władze sowieckie przekazały Wilno Republice Litewskiej, ale była to sytuacja przejściowa. W 1940 roku Republika Litewska wraz z Wilnem została wchłonięta przez Związek Radziecki. W następnym roku do Wilna wkroczyli Niemcy i już nie było mowy o polskich profesorach czy studentach na Uniwersytecie Wileńskim. Podobnie jak w Warszawie rozpoczęło się tajne nauczanie - wyjaśnia dr Michał Piekarski.
Lwów także przeżył dwie okupacje: najpierw sowiecką, a później niemiecką. - W czerwcu 1941 roku Niemcy wypowiedzieli wojnę Związkowi Radzieckiemu i weszli do Lwowa. Już na początku lipca zostało zaaresztowanych 22 profesorów lwowskich wyższych uczelni - słyszymy.
W 1941 roku Niemcy rozstrzelali łącznie 25 wykładowców ze Lwowa.
Czytaj również:
Ponadto w audycji:
Po 4 latach modernizacji został otwarty nowy gmach Muzeum Bitwy pod Grunwaldem. O historii tej jednej z najsłynniejszych bitew średniowiecznej Europy opowiadają nie tylko oryginalne zabytki (co roku pozyskiwane z terenu starcia), ale i interaktywne mapy oraz nowoczesne technologie, pomagające odtwarzać wydarzenia sprzed ponad 600 lat. Gościem "Eureki" był dr Szymon Drej, dyrektor Muzeum Bitwy pod Grunwaldem.
Tytuł audycji: Eureka
Prowadziła: Katarzyna Kobylecka
Goście: dr Michał Piekarski (Instytut Historii Nauki PAN), dr Szymon Drej (dyrektor Muzeum Bitwy pod Grunwaldem)
Data emisji: 30.09.2022
Godzina emisji: 19.30
DS/kor
"Radykalne działania". Niemcy podczas II wojny światowej uderzyli w polskie uczelnie - Jedynka - polskieradio.pl