Wyzwania demograficzne XXI wieku. Czy Polsce grozi depopulacja?

Z wyników Narodowego Spisu Powszechnego wynika, polskie społeczeństwo się starzeje. Zwiększył się odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym - z 16,9 proc. do 22,3 proc. Oznacza to, że przeszło co piąty mieszkaniec Polski ma ponad 60 lat. Już wstępne wyniki spisu wskazywały, że w okresie 2011-2021 miały miejsce duże zmiany w strukturze ludności według ekonomicznych grup wieku. W okresie międzyspisowym zmniejszył się odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym - z 18,7% w 2011 r. do 18,2% w 2021 r., a także w wieku produkcyjnym - z 64,4% w 2011 r. do 60,0% w 2021 r. Odnotowano większy spadek udziału osób w wieku produkcyjnym mobilnym w ludności ogółem (o 2,4 p. proc.) niż udziału osób w wieku produkcyjnym niemobilnym (o 2,0 p. proc.). Wyraźnie zwiększył się natomiast udział ludności w wieku poprodukcyjnym - z 16,9% do 21,8%, tj. o prawie 5 p. proc. Oznacza to, że w ciągu dekady przybyło ponad 1,8 miliona osób w grupie wiekowej ponad 60 lat.

Prof. Piotr Szukalski, socjolog z Uniwersytetu Łódzkiego i wiceprzewodniczący Rządowej Rady Ludnościowej, zaznaczył w "Wieczorze Odkrywców", że możemy przewidywać pewne trendy demograficzne, ale nie konkretne wartości liczbowe. - Te trendy wynikają z tego, co było w przeszłości. Liczba zgonów, jaką odnotujemy za lat trzy, pięć, dziesięć, o ile nie wydarzy się kolejna pandemia, zależy od tego, ile będzie siedemdziesięcio-, osiemdziesięciolatków. Czyli tych osób, które są niestety najbardziej narażone na ryzyko zgonu. Z kolei liczba urodzeń zależy od tego, ile kobiet będzie w tym najlepszym wieku do rodzenia dzieci. Czyli patrząc na dzisiejsze obyczajowe kwestie, w wieku mniej więcej 25-35 lat - wyjaśnia gość "Wieczoru Odkrywców".

Czytaj również:

Widmo depopulacji

Zdaniem prof. Szukalskiego depopulacja polskiego społeczeństwa jest nieuchronna. - Bez wątpienia, patrząc na dzisiejszy poziom zastępowalności pokoleń, musimy być przygotowani na to, że o ile nie nastąpi gotowość polityczna do otwarcia granic i przyjmowania dużych rzeszy imigrantów, niestety depopulacja jest nie do uniknięcia - ocenia socjolog z Uniwersytetu Łódzkiego.

Odmiennie ocenia sytuację prof. Józefina Hrynkiewicz, przewodnicząca Rządowej Rady Ludnościowej. - W moim przekonaniu nie jesteśmy w stanie dzisiaj przewidzieć zachowań prokreacyjnych następnych pokoleń - mówiła ekspertka.

- Jeżeli mówimy o prognozach Unii Europejskiej czy ONZ, pamiętajmy, że one zawsze są i tak oparte na danych Głównego Urzędu Statystycznego i dokładnie reprezentują tę samą metodykę, którą my stosujemy. To nie są de facto prognozy. To proste ekstrapolacje przy założeniu stałości pewnych relacji, które dzisiaj obserwujemy. Więc one od razu są obarczone, i o tym mówimy, dużym błędem. To jest takie proste uproszczenie i przedstawienie pewnej tendencji - skomentował opinię prof. Szukalskiego dr Dominik Rozkrut, prezes Głównego Urzędu Statystycznego. - Jestem zwolennikiem powiedzenia, że przyszłość się tworzy. To wszystko zależy od nas. I w perspektywie 20, 30, czy 50 lat naprawdę zależy to od tylu czynników, na które my mamy wpływ. Ale trzeba rzeczywiście nad nimi zapanować, zrozumieć tę zmianę demograficzną. I myślę, że ta sytuacja nie jest tak silnie predeterminowana, żeby nie dało się odwrócić tych niekorzystnych trendów. Wszystko zależy od nas, naszej polityki i tego, jakie będziemy podejmować decyzje teraz i za 20, 30 i 50 lat - dodał prezes GUS.

Ponadto w audycji:

III Kongres Demograficzny – "Sytuacja demograficzna Polski w świetle ostatecznych wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021". O wnioskach po konferencji, która odbyła się 4 października w Sejmie RP, mówią prof. Józefina Hrynkiewicz, przewodnicząca Rządowej Rady Ludnościowej, oraz dr Dominik Rozkrut, prezes Głównego Urzędu Statystycznego.

Źródło: Polskie Radio/YouTube