Literacki Nobel dla Annie Ernaux. "Ma uprzywilejowaną pozycję poznawczą"

Prozę Annie Ernaux wyróżnia zwięzły, oszczędny styl, pozwalający na analizę ludzkich emocji. Pisarka debiutowała w 1974 roku powieścią "Les Armoires vides", jednak przełomowe dla jej kariery okazały się dwie powieści: "La place" i "Une femme". Ta pierwsza doczekała się polskiego przekładu ("Miejsce"), ale to jedna z nielicznych, które trafiły na nasz rynek. - W roku 1983 przełożono książkę "Miejsce". A najważniejszą i najlepszą książkę, pt. "Lata", na polski przetłumaczono dopiero w styczniu 2022 roku - zwraca uwagę Magda Mikołajczuk.

Annie Ernaux. Szczególna pozycja poznawcza

Książka "Lata" to autobiograficzna historia dziewczyny, a później kobiety, urodzonej w roku 1940. Pochodzi z niezamożnej, konserwatywnej i robotniczej rodziny. - Kształci się, studiuje literaturę na uniwersytetach, powoli przenosi się do klasy średniej. Spotyka się z wieloma ograniczeniami związanymi z płcią i pozycją społeczną - analizuje Magda Mikołajczuk.

Doktor Żaneta Nalewajk-Turecka z Instytutu Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego zwraca uwagę na istotną cechę tej prozy. Chodzi o "bycie pomiędzy", co daje francuskiej prozaiczce uprzywilejowaną pozycję poznawczą. Otrzymujemy bowiem złożoną historię osobistą. Historię feministyczną, historię traktującą o rewolucji obyczajowej i całym pokoleniu urodzonym w przededniu wojny lub zaraz po jej zakończeniu. - Z jednej strony, ona już nie wierzy w to, w co wierzyli jej rodzice, odrywa się od korzeni. Z drugiej strony, nie do końca może zakotwiczyć się w tym nowym świecie - zwraca uwagę dr Nalewajk-Turecka.

Nagroda dla cywilizacji Zachodu?

Magda Mikołajczuk dodaje, że dzięki pracy tłumaczy w książkach Ernaux możemy rozkoszować się działającymi na wyobraźnię obrazami, a jednocześnie prostym i dosadnym językiem. Przedstawiciele Akademii Szwedzkiej swój wybór laureatki uzasadnili następująco: "za odwagę i kliniczną ostrość, z jaką odkrywa korzenie, wyobcowanie i zbiorowe ograniczenia pamięci osobistej". Krytyk literacki i tłumacz Piotr Kofta przekonuje jednak, że proza Ernaux uosabia pewną formację kulturową.

Możemy ją, jego zdaniem, określić szeroko jako "nowoczesność i wolnościowość". - To jest literatura o tym, jak więzi międzyludzkie i społeczne przekształcały się w to, co mamy współcześnie. Wciąż trwa wojna na Ukrainie, która jest również wojną cywilizacji. W związku z tym można powiedzieć, że - za pośrednictwem Annie Ernaux - jest to nagroda dla cywilizacji Zachodu - przekonuje gość "Ekspresu Jedynki".

Fb/Nobel Prize

Czytaj też:

YouTube/Nobel Prize