Muzeum "pogromców Enigmy". Jaka była rola polskich kryptologów w zakończeniu II wojny światowej?

Prace nad złamaniem kodu Enigmy młodzi polscy kryptolodzy rozpoczęli blisko sto lat temu, a swoje wyniki przekazali Francuzom i Brytyjczykom jeszcze przed wybuchem II wojny światowej. Wiedza przez nich zdobyta wpłynęła na sukcesy aliantów i przyspieszyła zakończenie wojny.

Wkład Polaków był nieznany przez lata, ale zmieniło się to na przełomie lat 70. i 80. za sprawą książki francuskiego gen. Bertranda, który wymienił nazwiska naszych kryptologów. To on odbierał od nich materiały przed II wojną światową. Właśnie tę historię opowiada Centrum Szyfrów Enigma.

Jakie jeszcze obszary są tu pokazane? - Centrum Szyfrów Enigma w głównej mierze skupia się na tym wielkim dokonaniu trzech polskich matematyków. Mówimy o tym, jaki wywarło wpływ na losy II wojny światowej oraz że to dzieło nie zakończyło się wraz z zamknięciem tego konfliktu, ale trwa tak naprawdę do dzisiaj, ponieważ trójka naszych matematyków zapoczątkowała współczesną cywilizację cyfrową i przyczyniła się do powstania współczesnych komputerów. Ich dziedzictwo jest nadal żywe i my na naszej ekspozycji staramy się szerzyć tę wiedzę - mówi Grzegorz Wanat z Centrum Szyfrów Enigma.

Eksponat z Agencji Wywiadu

Z pewnością Enigma stanowiła przełom w historii szyfrowania różnych informacji. Jej egzemplarz, który przypomina niewielką maszynę do pisania, możemy obejrzeć w CSE. Co wiemy o tym urządzeniu?

- Enigmy u nas na ekspozycji zmieniają się, ale nasze Centrum czyni starania o pozyskanie własnego egzemplarza, który byłby u nas już na stałe. Do tej pory dzięki współpracy z Muzeum Historii Polski w Warszawie czy z Agencją Wywiadu posiadamy rotacyjnie różne egzemplarze Enigmy, które są w zasobach tych placówek. Obecnie dysponujemy jednym z egzemplarzy, z którym mierzyli się polscy matematycy. Jest to Enigma z czasów II wojny światowej - przybliża Grzegorz Wanat.

Gość Jedynki dodaje, że "Agencja Wywiadu ten egzemplarz otrzymała w ramach wdzięczności za sukces pewnej tajnej operacji, której szczegółów oczywiście poznać nie możemy".

Jak powstała Enigma?

Enigma powstała w latach 20. ubiegłego wieku. Pierwotnie Niemcy przeznaczyli ją na cele cywilne i miała służyć w handlu. - Historia Enigmy sięga końcówki I wojny światowej i zahacza o dwa konflikty, które zmieniły losy świata. Artur Scherbius, niemiecki inżynier, złożył wniosek patentowy na nowoczesną maszynę szyfrującą Enigma w 1918 roku, jednak Niemcy nie były w tym czasie zainteresowane nową maszyną szyfrującą. Stąd też wynalazca skierował ją właśnie do handlu, gdzie znalazła swoje miejsce czy to w urzędach pocztowych, czy bankach i pomagała w szyfrowaniu tajemnic handlowych - wyjaśnia Grzegorz Wanat.

- Dopiero z czasem, kiedy sir Winston Churchill przyznał, że podczas I wojny światowej Brytyjczycy łamali niemieckie szyfry, co w znacznym stopniu przyczyniło się do klęski Niemiec w tej wojnie, wtedy niemiecka armia zwróciła swoje oczy ku Enigmie, chcąc wprowadzić bezpieczniejsze sposoby szyfrowania, aby taka katastrofa w przyszłości się nie powtórzyła. Wdrożyli więc do swojej armii maszynę szyfrującą Enigma, ale ich marzenia okazały się nietrafione, ponieważ na ich drodze stanęła trójka polskich matematyków, którzy złamali szyfr tej maszyny - dodaje nasz rozmówca.

Ponadto w audycji:

Dlaczego i jak struktura wielkości ziarnka grochu w mózgu człowieka reguluje pragnienie, czyli zapotrzebowanie organizmu na wodę? O pracach naukowców z Princeton University opowiada dr Paweł Boguszewski z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego w Polskiej Akademii Nauk. Czy te prace uzasadniają dotychczasowe zalecenia picia ok. 2 litrów wody dziennie oraz uwzględniają temperaturę otoczenia, masę ciała i zwyczaje?

Czytaj także: