Dzieła utracone przez Polskę podczas II wojny światowej. Czy można je odzyskać?

Jeden z przekazów mówi, że wspomniana książka już na początku XX wieku znajdowała się w jednym z paryskich antykwariatów, o czym mają świadczyć inne zachowane znaki własnościowe. - Sprawa wypłynięcia tej książki postawiła nas na nogi. Musimy sprawdzić każdy tego typu obiekt, który może pochodzić z polskich zbiorów. Bardzo szybko rozpoczęliśmy weryfikację tego obiektu. Z informacji, które uzyskaliśmy, wynika, że prawdopodobnie już na początku XX wieku znajdowała się na terenie Francji. Czytelnia akademicka, której pieczątka była na tej stronie tytułowej, zrzeszała studentów i wykładowców uczelni lwowskich. I zdarzało się, że te książki były wypożyczane i wymieniane na inne książki z innych zbiorów. Tak naprawdę ustalenie, w jaki sposób ta książka trafiła do Francji, jest prawdopodobnie niemożliwe - wyjaśnia Agata Modzelewska, naczelnik Wydziału Restytucji Dóbr Kultury w Departamencie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. - Możemy jedynie wykluczyć, że jest to polska strata wojenna. I to było właściwie naszym głównym zadaniem przy okazji tej książki - dodaje gość Programu 1 Polskiego Radia.

Czytaj również:

Odzyskać utracone dzieła

Restytucja polskich dóbr kultury utraconych podczas II wojny światowej jest skomplikowanym i długotrwałym zadaniem. Agata Modzelewska zwraca uwagę, że ważnym czynnikiem jest tu między innymi czas, jaki upłynął od lat 1939-1945. - Tyle lat minęło od rabunku tych dzieł, że te obiekty mogły zmienić posiadaczy. Bardzo rzadko zdarzają się sytuacje, że obiekt jest w rękach rodziny od zakończenia wojny. Bardzo często te ręce się zmieniają, nie tylko w obrębie jednego państwa. I ta pamięć o historii takiego obiektu może ulec zatarciu - wyjaśnia naczelnik Wydziału Restytucji Dóbr Kultury. - Zmienia się także status prawny danego obiektu. Bo wszystko zależy od tego, na terenie którego kraju go znajdziemy, i tego, jaką miał historię - dodaje Agata Modzelewska.

- Zupełnie inaczej mówimy o obiektach, które odnajdujemy w zbiorach publicznych, i to są kwestie rozmów dyplomatycznych lub między instytucjami, a inaczej sprawa wygląda z obiektami w rękach osób prywatnych. Najczęściej zatrzymujemy je po prostu na aukcjach dzieł sztuki, więc tu jest jeszcze kwestia udowodnienia przez Polskę naszej proweniencji - mówi gość radiowej Jedynki. - Na podstawie tego, co udało nam się do tej pory odzyskać, to większość obiektów udało nam się odzyskać z rąk prywatnych, jeżeli mówimy o zakończonych sprawach - dodaje przedstawicielka MKiDN.