"Nieprawdopodobny ocean krzywd". Cenckiewicz o realiach stanu wojennego

41 lat temu, w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku, Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego pod kierownictwem generała Wojciecha Jaruzelskiego, wprowadziła stan wojenny. Jego celem była likwidacja protestów społecznych oraz wstrzymanie procesów demokratycznych, zainicjowanych w sierpniu 1980 roku. Zagrażały one trwałości systemu komunistycznego oraz utrzymaniu przywództwa przez rządzącą PZPR.

Władze PRL chciały "fizycznej eliminacji" Solidarności

Dlaczego władze PRL zdecydowały się na taki krok? Jak tłumaczył Sławomir Cenckiewicz, Solidarność "nie wpisywała się w ramy ustrojowe Polski Ludowej". Nie dało się jej okiełznać i jedynym rozwiązaniem okazała się "fizyczna eliminacja". Gość Programu 1 Polskiego Radia przypomniał o tysiącach aresztowań, "drakońskich przepisach prawnych", "wyrokach śmierci", masowej emigracji i zamordyzmie, które "trwały praktycznie przez całą dekadę lat 80.".

Czytaj również:

Dr hab. Sławomir Cenckiewicz poinformował, że pierwsze dokumenty, które zawierają koncepcje wprowadzenia stanu wojennego, datowane są na wrzesień 1980 r. Jest to szczególnie istotne - tłumaczył - bo władze PRL miały tego typu pomysły już wówczas, a tłumaczyły swoje postępowanie w grudniu 1981 r. "nieodpowiedzialnością Solidarności" właśnie w tym roku.

"Ocean krzywd"

Odnosząc się do bilansu stanu wojennego, historyk mówił, że są sytuacje "wymykające się jednoznacznym ocenom", ale ich ofiary są właśnie ofiarami decyzji władz PRL. - To są różnego typu niewyjaśnione do końca zabójstwa, niektóre funkcjonujące jako skutecznie przeprowadzone "samobójstwa". To są też wypadki przy okazji przegrupowywania dużych sił milicyjnych czy wojskowych - mówił. Poinformował, że odkrył niedawno historię przejechania przez czołg "Bogu ducha winnego" obywatela. - Tych ofiar niewątpliwie było dużo, jak na te czasy - ocenił.

- Ale też nie liczymy wszystkich okaleczeń, bicia, zniszczenia wielu ludzkich losów, rozbicia małżeństw, emigracji. To nieprawdopodobny ocean krzywd, który jest, nawet dla historyka, trudny do ujęcia - mówił na antenie Programu 1 Polskiego Radia szef Wojskowego Biura Historycznego.

Więcej w nagraniu.