"Bliscy": nowa książka noblistki. "Ernaux jest pisarką spraw ludzkich"

Do niedawna w polskich księgarniach dostępna była jedna książka Annie Ernaux - "Lata" w przekładzie Magdaleny Budzińskiej i Krzysztofa Jarosza. Bywalcy antykwariatów mogli jeszcze liczyć na odnalezienie mikropowieści "Miejsce", przetłumaczonej pod koniec lat 80. XX wieku. Sytuacja uległa zmianie w listopadzie, kiedy to ukazała się kolejna solidna porcja prozy noblistki, "Bliscy". To trzy opowieści o matce, ojcu i siostrze zmarłej dwa lata przed narodzeniem Annie.

Proza tylko pozornie obojętna

Nie mniej istotny jest pejzaż, w którym dorastała Ernaux. Autorka przenosi nas do normandzkiego miasteczka, a konkretniej do środowiska robotniczego, do rodziny drobnych sklepikarzy. To, jak mówi Magda Mikołajczuk, nie tylko poruszająca próba zrekonstruowania losów najbliższych osób, ale również rzecz o pragnieniu awansu społecznego. - W komentarzach dotyczących jej pisania zazwyczaj nie używa się określenia "wzruszające". Właściwie sama Annie ucieka trochę od emocji - mówi tłumaczka Agata Kozak. 

Noblistka nazywa nawet swoje pisanie "płaskim", czyli beznamiętnym. Jednocześnie gość "Moich książek" zgadza się z oceną przedstawioną w audycji przez prowadzącą. - Pod tą pozorną obojętnością, pod tym dystansem kryje się wiele dramatyzmu. Może jest on właśnie tym większy, im prostsze są te słowa - słyszymy. Bo choć nie ma w tej prozie silnie nacechowanych emocjonalnie wyrażeń, to jednak sposób pisania o najbliższych Kozak nazywa "przejmującym, a wręcz wstrząsającym".

Annie Ernaux. "Pisarka spraw ludzkich"

Uwagę zwraca m.in. ogromna drobiazgowość, z jaką Annie Ernaux próbuje przypominać sobie cechy matki czy ojca i dzielić się nimi z czytelnikami. - Ona chce się maksymalnie zbliżyć do prawdy o tym, kim byli ci rodzice. Robi to w perspektywie klasowej, bardzo dużo pisze o tym, że wywodzi się z rodziny o korzeniach wiejskich - analizuje Agata Kozak. Dodaje jednocześnie, że autorka bezlitośnie pokazuje nam swoje oddalanie się od rodziców za sprawą zdobywanego stopniowo wykształcenia. 

To studium awansu społecznego. Próba pokazania, ile w sferze psychicznej kosztuje nieustanne bycie pomiędzy klasą niższą a wyższą. - Przeszła do innego świata, ale zachowała świadomość tego, skąd pochodzi. Stale musiało do niej powracać to, co zostawiła - wyjaśnia gość audycji. Na uwagę zasługuje język. Jest lapidarny, autorce wystarczy zaledwie parę słów, by odmalować sytuację emocjonalną czy też historyczną. "Jest pisarką spraw ludzkich" - słyszymy.

Czytaj też: