Aleksandra Piłsudska - działaczka niepodległościowa i strażniczka ogniska domowego

Druga żona Józefa Piłsudskiego odegrała niezwykle istotną rolę w walkach o wolną Polskę. W 1901 roku, w wieku 19 lat, przyjechała z rodzinnych Suwałk do Warszawy i niemal od razu zaangażowała się w działania grupy kobiet w Polskiej Partii Socjalistycznej. W przededniu rewolucji 1905 roku weszła również w szeregi kobiecej organizacji bojowej. Do jej zadań należało m.in. przenoszenie broszur, które rozpowszechniano w społeczeństwie. Zajmowała się również dostarczaniem broni i materiałów wybuchowych. - Strzały z 1904 roku, pierwsze, jakie padły od czasów powstania styczniowego, padły z rewolwerów, które przyniosła Aleksandra Piłsudska - opowiada prof. Grzegorz Nowik z Instytutu Studiów Politycznych PAN, zastępca dyrektora ds. naukowych Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.

Działaczka pracowała na pierwszej linii frontu przez cały czas rewolucji 1905 roku. Brała również udział w przygotowaniu i przeprowadzeniu akcji pod Bezdanami. - Co więcej, potem była członkinią oddziału kurierskiego i wywiadowczego I Brygady Legionów Polskich. Później działała w Polskiej Organizacji Wojskowej. Właśnie za to otrzymała Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari - dodaje gość "Eureki".

Aleksandra Piłsudska była również inicjatorką ustanowienia Krzyża i Medalu Niepodległości. Odznaczenie mogli otrzymać m.in. działacze społeczni, twórcy chórów, związków sportowych i strajków szkolnych. - Zdawała sobie sprawę z tego, że oprócz takich osób jak ona, które brały udział w walce na pierwszej linii frontu, były dziesiątki innych osób, które nie brały udziału w walce z bronią w ręku - zaznacza prof. Grzegorz Nowik.

Czytaj także:

Strażniczka ogniska domowego

Aleksandra - jeszcze wówczas Szczerbińska, poznała Józefa Piłsudskiego w 1906 roku. Starszy od niej o 15 lat przyszły marszałek był już wtedy żywą legendą działań konspiracyjnych. W 1921 r. po śmierci pierwszej żony Józefa Piłsudskiego, para wzięła ślub. Na świecie były już ich dwie córki: Wanda (ur. w 1918 r.) i Jadwiga (ur. w 1920 r.). Rodzina zamieszkała na krótko w Belwederze, a z czasem przeniosła się do Sulejówka.

Przenosiny do dworku były zasługą drugiej żony Marszałka. Za namową Zofii Moraczewskiej, żony pierwszego premiera RP, kupiła dwie działki w Sulejówku. Na jednej z nich, ze składek żołnierskich, wybudowano dworek. - Można powiedzieć, że to taki pomnik zwycięstwa, który żołnierze ufundowali swojemu wodzowi naczelnemu - zwraca uwagę prof. Grzegorz Nowik.

- To jest jednocześnie taki prawdziwy dom rodzinny. Jego dobrym duchem, i strażniczką ogniska domowego, była pani Aleksandra Piłsudska. Była nie tylko żoną i matką, ale do pewnego stopnia pełniła też obowiązki sekretarki - zaznacza gość "Eureki". - Część książek Józef Piłsudski dyktował, chodząc między gabinetem i salonikiem, a pani Aleksandra cierpliwie zapisywała to, co dyktował Marszałek - tłumaczy rozmówca Katarzyny Kobyleckiej.

Poza tym w audycji:

Polonia Restituta to pierwszy order wprowadzony po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Ustanowiono go w 1921 roku jako drugie - po Orderze Orła Białego - najwyższe cywilne odznaczenie. Do 31 maja w Muzeum Łazienki Królewskie można zobaczyć 50 eksponatów obrazujących ponad 100-letnie dzieje tego orderu i zmiany, jakim ulegał.

Gość: Paweł Mełgieś, kurator wystawy "Polonia Restituta. Symbol odrodzenia", opiekun zbiorów falerystycznych w Muzeum Łazienki Królewskie.