Jan Matejko - jeden z najważniejszych polskich malarzy w historii
- 130 lat temu, 1 listopada 1893 roku, zmarł malarz, twórca obrazów historycznych i batalistycznych, historiozof, mistrz Jan Matejko. Jego ciało spoczęło w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. W ostatniej drodze towarzyszyły mu tysiące krakowian.
- - Jan Matejko stał się takim kreatorem zbiorowej wyobraźni, wyobrażeń na temat polskich królów, hetmanów, wielkich wydarzeń, które przyniosły chwałę polskiemu orężu i polskiej kulturze - powiedziała w radiowej Jedynce dr hab. Agnieszka Rosales Rodríguez.
Jan Alojzy Matejko urodził się 24 czerwca 1838 roku w Krakowie. Był dziewiątym z jedenaściorga dzieci czeskiego nauczyciela Franciszka Ksawerego Matejki i spolonizowanej Niemki Joanny Karoliny Rossberg.
Od najmłodszych lat przejawiał zdolności plastyczne. Gdy skończył 13 lat, został przyjęty do krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych (później, w 1873 roku, został jej dyrektorem). Z dziełami o tematyce historycznej po raz pierwszy zetknął się w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Miało to ogromny wpływ na całe jego życie zawodowe.
Czytaj także:
Jan Matejko - sukces odniósł już za życia
W 1862 roku powstał jeden z najbardziej znanych obrazów Jana Matejki - "Stańczyk", którego bohaterem jest błazen rozmyślający o utracie Smoleńska. W sumie artysta był autorem ponad trzystu obrazów olejnych oraz kilkuset rysunków i szkiców. Malarz za życia cieszył się wielką sławą, tak w Polsce, jak na całym świecie, do czego przyczyniły się liczne nagrody.
"Kazanie Skargi" z 1864 roku zostało wyróżnione złotym medalem na wystawie w Paryżu. Dzieło zostało sprzedane za 10 tys. guldenów. "Rejtana" z 1867 roku, również nagrodzonego medalem, zakupił za ok. 50 tys. franków cesarz austro-węgierski Franciszek Józef I. Honorowy złoty medal przyniosła Matejce "Bitwa pod Grunwaldem" (1878).
Bitwa pod Grunwaldem - obraz Jana Matejki Udało mu się rozpowszechnić wiedzę o historii Polski i podtrzymać pamięć o niegdyś historycznym państwie, które zniknęło z mapy po trzech rozbiorach i straciło możliwość politycznego samostanowienia. Jego dzieła, rozpowszechniane w formie tysięcy reprodukcji, stały się standardowymi ilustracjami wielu kluczowych wydarzeń w historii Polski.
Czytaj także:
Jan Matejko - kreator zbiorowej wyobraźni
Jak podkreśliła w audycji "Kulturalna Jedynka" dr hab. Agnieszka Rosales Rodríguez, kuratorka Galerii Sztuki XIX-wieku w Muzeum Narodowym w Warszawie, sztuka Jana Matejki, mimo iż była poddawana krytyce, często żarliwej, cieszyła się niesłabnącym zainteresowaniem.
- Ono przekładało się na reprodukcje, pocztówkowe wydania jego prac. To sprawiło, że ten artysta wielkich formatów, malarstwa historycznego wszedł pod polskie strzechy. Stał się wręcz takim kreatorem zbiorowej wyobraźni, wyobrażeń na temat polskich królów, hetmanów, wielkich wydarzeń, które przyniosły chwałę polskiemu orężu i polskiej kulturze - wskazała.
Zdaniem gościa radiowej Jedynki na pewno wpływ na to miały wielkie formaty jego płócien, ale nie tylko. - Także umiejętność tworzenia perswazyjnej wizji historii, wielka ekspresja postaci przedstawionych na jego obrazach, wybór kluczowych momentów historii Polski - wymieniła.
POSŁUCHAJ
Jan Matejko - jeden z najważniejszych polskich malarzy w historii (Kulturalna Jedynka)
"Stańczyk" Jana Matejki Czytaj także:
Jan Matejko - śmierć i ostatnia droga
Jan Matejko zmarł po pęknięciu wrzodu żołądka, 1 listopada 1893 roku. Miał 55 lat. Jego ciało spoczęło w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. W ostatniej drodze towarzyszyły mu tysiące krakowian.
Tytuł audycji: Kulturalna Jedynka
Prowadził: Jakub Domoradzki
Gość: dr hab. Agnieszka Rosales Rodríguez (kuratorka Galerii Sztuki XIX-wieku w Muzeum Narodowym w Warszawie)
* Szymon Kobyliński (grafik, rysownik, scenograf) - wypowiedź archiwalna o obrazie "Bitwa pod Grunwaldem"
Data emisji: 1.11.2023 r.
Godzina emisji: 23.40
kk
