Stalinizm w Polsce. Przeciwko wystąpili Żołnierze Wyklęci

Data publikacji: 07.11.2023 10:30

Ostatnia aktualizacja: 07.11.2023 13:43

Ten tekst przeczytasz w 2 minuty

Proces przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie tzw. grupy Witolda, Witolda Pileckiego i jego towarzyszy. Skład sędziowski pod przewodnictwem ppłk. Jana Hryckowiana skazał Pileckiego na karę śmierci, Autor - Stanisław Dąbrowiecki/PAP

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza powstała w grudniu 1948 roku z połączenia Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej. W swoim programie partia deklarowała, że reprezentuje interesy "ludu pracującego miast i wsi". Jednak od kilku lat, pod wpływem Moskwy, nad Wisłą instalowano system komunistyczny. Utworzenie PZPR uważa się za początek stalinizmu w naszym kraju.

Stalinizm w Polsce przypadał na lata 1948 - 1956. Charakteryzował się ustrojem totalitarnym, kultem jednostki, eliminacją przeciwników politycznych.
W 1948 z połączenia PPS z PPR stworzono Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą, na której czele stanął Bolesław Bierut.
Symbolami stalinizmu wpisanymi w historię stały się m.in. profity dla aparatu władzy, propaganda strasząca "zgniłym imperializmem", walka z Kościołem.
Przeciwko podporządkowaniu Związkowi Sowieckiemu wystąpili Żołnierze Wyklęci wywodzący się z Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych, Batalionów Chłopskich - formacji walczących z Niemcami.

Idea stalinizmu

Stalinizm budzi szerokie skojarzenia i wywołuje negatywne emocje. - Z jednej strony kojarzy się w prosty sposób z osobą dyktatora - Józefa Stalina, który ma na swoim sumieniu chyba najwięcej ofiar w historii - mówi na antenie Programu 1 Polskiego Radia historyk prof. Andrzej Nowak. - Jednocześnie ową dwuznaczność powoduje pytanie, czy istota tego zbrodniczego systemu sprowadzała się tylko do jednego człowieka, czy tak jak Chruszczow ujmie to w swoim referacie w 1956 roku, wszystko to, co złe, polegało na kulcie jednostki - stwierdza gość Jedynki.

- Józef Stalin był najlepszym uczniem Lenina a komunizm jako system polityczny, ideologiczny prowadzi (jak uważa znaczna część badaczy tego zjawiska) nieuchronnie do totalitarnego systemu przemocy, zniewolenia, kłamstwa. W tym sensie stalinizm może być traktowany jako próba usprawiedliwienia tego, co było przed komunizmem i tego co było po nim i co komunizmem wciąż pozostawało - podkreśla historyk.

ZOBACZ TEŻ: Tryumf stalinizmu. Radziecki minister na czele Wojska Polskiego

Symbolami stalinizmu wpisanymi w historię stały się: profity dla aparatu władzy, wychowanków szkół partyjnych, propaganda strasząca "zgniłym imperializmem", walka z Kościołem, kult "Wodza Rewolucji", inwigilacja, terror jako narzędzia walki z wszędzie poszukiwanymi wrogami klasowymi i imperialistycznymi szpiegami. Wreszcie procesy pokazowe wobec tych, którzy nie złożyli broni, widząc w Armii Czerwonej kolejnego okupanta. Jednym z niezłomnych był rotmistrz Witold Pilecki. Swego rodzaju zapowiedzią tej epoki był tzw. proces 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego porwanych i wywiezionych do Moskwy w 1945 roku.

POSŁUCHAJ

39:28

Stalinizm w Polsce. Przeciwko wystąpili Żołnierze Wyklęci (Historia żywa/Jedynka)

Przeciwko wystąpili Żołnierze Wyklęci

Przeciwko podporządkowaniu Związkowi Sowieckiemu wystąpili Żołnierze Wyklęci wywodzący się z Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych, Batalionów Chłopskich - formacji walczących z Niemcami. W okresie od 1944 do 1956 roku przez konspirację antykomunistyczną przeszło 200 a może nawet 250 tysięcy ludzi. 50 tysięcy zginęło, w tym 5 tysięcy skazano na śmierć. Ale walka z komunistycznym państwem była prowadzona do 1963 roku, kiedy zginął ostatni Żołnierz Wyklęty Józef Franczak "Lalek". - Żołnierze Wyklęci są symbolem oporu przeciwko wprowadzaniu władzy komunistycznej i jednocześnie obcej, pochodzącej z Moskwy władzy okupacyjnej, która zabiera nie tylko wolność Polakom w kraju, ale zabiera Polsce suwerenność, depcząc ją otwarcie na setki sposobów codzienne - zwraca uwagę prof. Andrzej Nowak.

Jak trwała i jak trwa pamięć o tych wydarzeniach? Jaki ma wpływ na nas dziś, jaki powinna mieć wpływ na kolejne pokolenia Polaków? O tym w audycji.

Czytaj także: