Ochrona danych osobowych. Jak i po co zastrzec numer PESEL?

Po co zastrzegać PESEL?

Możliwość zastrzeżenia numeru PESEL jest dostępna od piątku, 17 listopada. Zgodnie z nowymi przepisami, od 1 czerwca 2024 roku podmioty takie jak banki, instytucje kredytowe lub notariusze przed zawarciem umowy lub podjęciem czynności będą musiały sprawdzać w rejestrze, czy PESEL danej osoby został zastrzeżony. Ustawa stanowi, że obywatele nie będą obciążani za zobowiązanie, które zostało zaciągnięte bez ich wiedzy mimo istniejącego zastrzeżenia.

- Niestety wszyscy wiemy, że osoby, które chcą się posłużyć danymi innej osoby, mogą wejść w ich posiadanie w różny sposób. Jesteśmy jednak w stanie zapobiec skutkom użycia takich danych osobowych - zaznacza Katarzyna Kopytowska, dyrektor Departamentu Rejestrów Państwowych w Centralnym Ośrodku Informatyki. - Teraz jest tak, że jeżeli na dane osoby zostaną zaciągnięte zobowiązania finansowe, to ona musi udowadniać, że nie ona była sprawcą. Natomiast jeśli numer PESEL zostanie zastrzeżony, to na podmiotach chcących odzyskać środki będzie ciążył obowiązek udowodnienia, że dopełnili wszelkich starań i zweryfikowali, czy na te dane może być udzielony kredyt - dodaje gość "Czterech pór roku".

Czytaj także:

Zastrzeżenie numeru PESEL. Jak to zrobić?

W tej chwili mamy dwie drogi zastrzeżenia numeru: pierwszym z nich jest dowolny organ gminy; zwykle ten, gdzie na przykład wyrabiamy dowód osobisty. - U takiego urzędnika można zgłosić chęć zastrzeżenia numeru: dokona on tego w rejestrze na nasz wypełniony wniosek - podpowiada rozmówczyni Romana Czejarka.

Drugim sposobem, niewymagającym wychodzenia z domu, jest skorzystanie z serwisu mobywatel.gov.pl. - Trzeba podkreślić, że jeszcze nie jest to możliwe w aplikacji mObywatel. Tam będzie to możliwe w połowie grudnia - zaznacza Katarzyna Kopytowska. O szczegółach w "Sygnałach dnia" opowiedziała Monika Dębkowska z ministerstwa cyfryzacji.

"Aby zastrzec numer PESEL w portalu mObywatel, należy wybrać sekcję "Twoje dane", a następnie "Rejestr zastrzeżeń PESEL". Kolejnym krokiem jest wybór opcji "Zastrzeż PESEL" lub "Cofnij zastrzeżenie" - tłumaczy rozmówczyni Polskiego Radia. 

Do wtorku 21 listopada z możliwości zastrzeżenia numeru PESEL skorzystało prawie 250 tys. osób. - Myślę, że nasi obywatele wierzą w skuteczność tych rozwiązań, nawet jeżeli jeszcze nie ma obowiązku weryfikacji dla podmiotów - oceniła Katarzyna Kopytkowska. - W toku procedowania przepisów pojawiły się głosy, by zastrzec numer wszystkim. Natomiast jako projektodawcy baliśmy się paraliżu w różnych instytucjach; moglibyśmy nie dotrzeć do wszystkich osób z informacją, że ich numer jest zastrzeżony, i przy realizacji na przykład zakładania konta w banku taka osoba mogłaby się zdenerwować, że nie może wykonać jakiegoś działania. Stąd też przyjęliśmy, żeby to była świadoma decyzja każdego z nas - dodała.

Krok w stronę bezpieczeństwa

Zastrzeżenie PESEL-u może nas uchronić nie tylko przed zaciągnięciem kredytu na nasze nazwisko. - Jeśli ten numer trafi w niepowołane ręce, to przestępca może na nasze konto sprzedać mieszkanie, wynająć auto, którego później nie zwróci czy założyć firmę, która później posłuży do wyłudzenia towaru z jakiejś hurtowni - wylicza Andrzej Kulik. Monika Dębkowska dodaje, że choć na rynku istnieją podobne komercyjne rozwiązania, to zazwyczaj są one odpłatne i nie mają one charakteru "kompleksowego". - Nie wszystkie banki i firmy pożyczkowe są ich uczestnikami - podsumowuje.