Wiesław Chrzanowski - konstruktor turbin parowych, działacz państwowy i narodowy

Wiesław Chrzanowski rocznik 1880, Wielkopolanin z rodziny o tradycjach patriotycznych i niepodległościowych, inżynier mechanik, konstruktor maszyn głównie turbin parowych, profesor politechnik we Lwowie i Warszawie, polityk zbliżony do endecji, w 1920 roku minister w gabinetach: Władysława Grabskiego i Wincentego Witosa. Był także jednym z założycieli Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i pomysłodawców dużej fabryki "Wagon" w Ostrowie Wielkopolskim, a także rektorem Politechniki Warszawskiej w latach 30. II Rzeczpospolitej.

Jego ojciec był powstańcem styczniowym; wśród przodków bohatera audycji znajdziemy też m.in. uczestnika Wiosny Ludów. Jako gimnazjalista Wiesław Chrzanowski z kolei pełnił funkcję prezesa Czerwonej Róży - tajnej organizacji młodzieżowej powiązanej z Ligą Narodową. - Wielkopolska to była ta część ziem polskich, która bardzo szybko odnalazła siły, by wejść w krąg oddziaływania Ligi Narodowej. Przede wszystkim to, co charakteryzowało poznaniaków, to odziedziczony realizm polityczny, który wcale nie był tożsamy z tym, że nie uczestniczono w kolejnych powstaniach. Rodzina Wiesława Chrzanowskiego była na to dowodem - wyjaśnia prof. Jan Żaryn, dyrektor Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego.

Czytaj także:

Wiesław Chrzanowski - polityk, inżynier, rektor

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku Wiesław Chrzanowski przybył do Warszawy i rozpoczął współpracę z tamtejszą politechniką. - Wszystkie w zasadzie dziedziny ówczesnego życia trzeba było posklejać. On miał szczęście, że studiował na bardzo dobrych uczelniach. Wydawało mu się, i słusznie, że nadaje się do tego, by w tym pomóc - tłumaczy prof. Żaryn.

W 1920 roku, w gabinetach Władysława Grabskiego i Wincentego Witosa, sprawował funkcję ministra przemysłu i handlu. W tym drugim był ponadto twórcą programu rozwoju przemysłu zbliżonego do późniejszej idei Centralnego Okręgu Przemysłowego. - To rządy przedmajowe oraz przede wszystkim sejm ustawodawczy z lat 1919-1922, zainicjowały praktycznie wszystkie najważniejsze inwestycje dwudziestolecia międzywojennego - podkreśla rozmówca Doroty Truszczak i jako przykład wymienia m.in. budowę portu w Gdyni.

Lata po odejściu z rządu Wincentego Witosa, w 1932 roku, Wiesław Chrzanowski został rektorem Politechniki Warszawskiej. Ze stanowiska zrezygnował po roku; później pełnił też funkcję prorektora uczelni. W tym czasie studenci powierzyli mu stanowisko kuratora studenckiej korporacji "Chrobry" i uczynili honorowym członkiem Bratniej Pomocy Studentów Politechniki Warszawskiej. - Wiesław Chrzanowski był jednoznacznie - ideowo i politycznie - definiowany jako zwolennik obozu narodowego. A studenci tworzący Bratnią Pomoc to była młodzież, która albo wprost należała do Młodzieży Wszechpolskiej, a później do ONR-u, albo z nimi sympatyzowała. W związku z tym ten autorytet profesora z jednej strony był wynikiem wiedzy i kompetencji naukowych, a z drugiej z faktu, że był dla studentów autorytetem ideowym - tłumaczy prof. Jan Żaryn.

Co zostawił po sobie Wiesław Chrzanowski?

Wiesław Chrzanowski zmarł 5 grudnia 1940 roku. Jak ocenić jego dorobek? - Myślę, że on pozostawił po sobie nie tylko dobrą pamięć rektora Politechniki Warszawskiej i wybitnego naukowca. Zapamiętamy go także jako polityka narodowego i ministra - mówi gość audycji "Dziedzictwo i pamięć". - To był także konkretny człowiek. Bardzo ładnie pisał o nim w kilku miejscach jego syn, Wiesław Chrzanowski junior - dodaje.