Armia Czerwona ponownie na terenach Rzeczypospolitej. Wyzwolenie czy okupacja?

Rząd RP w Londynie zaoferował Moskwie wspólną walkę z III Rzeszą i wyraził nadzieję, że ZSRS uszanuje prawa i interesy Rzeczypospolitej i jej obywateli na zajmowanych terenach. Szybko się okazało, że Sowieci mieli wobec wschodnich ziem polskich inne zamiary.

Ponowne wkroczenie wojsk sowieckich do Polski - okupacja czy wyzwolenie?

- Wyzwolenie powinno nam się kojarzyć z czymś pozytywnym. Samo pojęcie powinno oznaczać koniec pewnego koszmaru, jakim jest okupacja niemiecka - ocenia Karol Starowicz z Biura Rzecznika Prasowego Instytutu Pamięci Narodowej. - Jednak kiedy Sowieci wkroczyli na tereny Rzeczypospolitej, najpierw 17 września 1939 roku, a potem ponownie na początku stycznia 1944 roku, wielu mieszkańców po prostu się zawiodło.

Jak wyjaśnia rozmówca Doroty Truszczak, w momencie ponownego pojawienia się Sowietów na terenie II RP, miało miejsce zastąpienie okupacji niemieckiej nowym reżimem. - Do 1989 roku ukuto taki termin - wyzwolenie. Ukuty przez komunistów, że Armia Czerwona wkroczyła, pokonując Niemców, i zaprowadziła nowy porządek. Tak jednak do końca nie było; mieszkańcy Kresów Wschodnich dobrze wiedzieli, czym jest okupacja komunistów. Ci sami mieszkańcy przekonali się o brutalności Armii Czerwonej w 1944 roku, która nie zachowywała się jako sojusznik, a okupant - tłumaczy gość "Przystanku historia".

Próbowano jednak podejmować wspólne akcje wraz z wojskiem sowieckim. Przykładem była akcja "Burza", podczas której żołnierze Armii Krajowej, wraz z Armią Czerwoną, wystąpili przeciwko Niemcom. - Udało się opanować Wilno, lecz nazajutrz Sowieci przystąpili do masowych aresztowań. Aresztowano tysiące żołnierzy AK i dano im wybór: albo wstępują do Armii Berlinga, albo zostaną wywiezieni na Sybir. Niestety wielu z nich zostało też zamordowanych na miejscu; niektórzy podjęli nierówną walkę uciekając do lasu - opowiada Karol Starowicz

Czytaj także:

Zemsta za Bitwę Warszawską

Wkraczając na tereny Polski sowieckie wojska mściły się także za porażkę w Bitwie Warszawskiej z 1920 roku. - Wszystkie pomniki, związane chociażby z Józefem Piłsudskim, z tablicami upamiętniającymi to wielkie zwycięstwo, były niszczone przez czerwonoarmistów. W ich miejsce stawiano nowe pomniki, mówiące o chwale narodu radzieckiego - wyjaśnia przedstawiciel IPN.

Ponadto w audycji:

- Abp Antoni Baraniak, decyzją Sejmu, został patronem roku 2024. W tym roku mija 120. rocznica jego urodzin. Czy aresztowanie duchownego w roku 1953 miało wpływ na losy Kościoła katolickiego w Polsce rządzonej przez władze komunistyczne? Czy pochodzenie oraz rodzina arcybiskupa Antoniego Baraniaka miały wpływ na jego formację duchową i patriotyczną?