Rosnąca liczba przypadków odry. Co powinniśmy zrobić, by nie zachorować?

Odra - charakterystyczne objawy 

Odra określana jest jako najbardziej zaraźliwa ze wszystkich chorób wirusowych. Do szerzenia się zakażenia dochodzi drogą kropelkową, powietrzną lub przez bezpośredni kontakt z wydzieliną jamy nosowo-gardłowej lub moczem zakażonej osoby. Osoby zakażone wirusem mogą zakażać innych już kilka dni przed wystąpieniem pierwszych objawów i do trzech dni od wystąpienia wysypki. Wirus pozostaje aktywny i zakaźny w powietrzu oraz na skażonych powierzchniach przez kilka godzin.

Choroba rozpoczyna się od niespecyficznych objawów. Są to: złe samopoczucie, kaszel, katar, zapalenie spojówek z łzawieniem oraz narastającą gorączką, nawet do ponad 40 stopni Celsjusza. Następnie u 80 proc. chorych na przekrwionej błonie śluzowej policzków pojawiają się 1-2 mm białawe plamki Koplika. Przeważnie ok. 14 dnia od zakażenia (3-4 dzień choroby) pojawia się rumieniowa, nieswędząca, plamisto-grudkowa wysypka (niepęcherzykowa). Choroba zazwyczaj trwa ok. 10 dni. Odra ma cięższy przebieg u dorosłych niż u dzieci, objawiając się wyższą gorączką, bardziej nasiloną wysypką.

Czytaj także:

Odra - możliwe powikłania

Najczęstszym powikłaniem w przebiegu odry u małych dzieci jest zapalenie ucha środkowego. Dość często dochodzi do zapalenia płuc wymagającego leczenia szpitalnego, zwłaszcza u dorosłych. Do powikłań odry ze strony przewodu pokarmowego należą: biegunki, zapalenie wątroby, zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie jelita krętego i okrężnicy oraz zapalenie węzłów chłonnych krezki. Bardzo groźne są powikłania neurologiczne - zapalenie mózgu i/lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Odra - jak uniknąć choroby?

Szczepienia ochronne przeciwko odrze są uważane za najskuteczniejszą metodę zapobiegania tej chorobie. W Polsce wprowadzono je do obowiązkowego programu szczepień w 1975 roku. Szczepienia przeciwko odrze przeprowadza się szczepionką skojarzoną przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR lub Priorix). Pierwszą dawkę - od 2019 roku - zaleca się w 13-14 miesiącu życia, drugą w szóstym roku życia. Szczepienia u osób do ukończenia 19 lat są bezpłatne. Zaszczepienie pełnym cyklem wzbudza powstanie swoistych przeciwciał (serokonwersję) u ok. 95 proc. szczepionych i prawdopodobnie zapewnia odporność na całe życie.

Czytaj także:

Odra - alarmujący wzrost zachorowań

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) odnotowała w 2023 roku alarmujący wzrost zachorowań na odrę w Europie. Zakażeniu uległo ok. 42 200 osób, podczas gdy w całym roku 2022 było to 941. Najwięcej przypadków odry odnotowano w Kazachstanie - 13 667, Rosji - 10 710, Kirgistanie - 5 452 oraz Turcji - 4 584. W Europie Zachodniej rekord należał do Wielkiej Brytanii - 183 przypadki. Zdaniem specjalistów z WHO wzrost ten wynika z mniejszej niż zwykle liczby dzieci zaszczepionych podczas pandemii Covid-19. 

Aby móc zapobiegać rozprzestrzenianiu się odry po kontakcie z wirusem, odporność populacji musi wynosić co najmniej 95 proc. Według danych WHO wskaźniki zaszczepienia pierwszą dawką szczepionki spadły w całej Europie z 96 proc. w 2019 roku do 93 proc. w 2022 roku. Odsetek zaszczepień drugą dawką spadł z 92 do 91 proc. Ten z pozoru niewielki spadek oznacza, że ponad 1,8 mln europejskich dzieci nie zostało zaszczepionych w ciągu dwóch lat.

W 2022 roku wskaźnik wyszczepialności w Polsce pierwszą dawką skojarzonej szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce wśród dzieci przed ukończeniem trzeciego roku życia wyniósł 90,9 proc. Oznacza to spadek o 1,7 pkt. proc. w porównaniu do 2019 roku. W 16 województwach w kraju wskaźnik wyszczepialności wynosił od 85,7 do 96,9 proc. Wskaźnik wyszczepialności drugą dawką wyniósł 77,4 proc. i wahał się od 64,5 do 95 proc. w poszczególnych województwach. 

Jak przekazała w audycji "Sygnały dnia", w swoim materiale reporterskim, Karolina Ryniak, w województwie lubelskim poziom wyszczepienia wśród dzieci pierwszą dawką wynosi 68 proc., drugą dawką zaszczepiono 77 proc.

- Konsekwencją tego jest fakt, że mogą wystąpić zachorowania wśród dzieci niezaszczepionych. Te dzieci mogą przenieść wirusa na osoby z obniżoną odpornością, u których występują przewlekłe choroby współistniejące typu cukrzyca, choroby układu krążenia czy onkologiczne, na osoby będące po przeszczepach - powiedziała w radiowej Jedynce kierownik oddziału epidemiologii Wojewódzkiej stacji sanitarno-epidemiologicznej w Lublinie Anna Kozłowska. Przypomniała, że w tym roku z powodu odry zmarły już trzy osoby w Rumunii, w tym dwoje dzieci poniżej pierwszego roku życia.

Ordynator oddziału chorób zakaźnych dziecięcych Szpitala Wojewódzkiego w Lublinie dr Barbara Hasiec zauważyła, że na liczbę zaszczepionych ma wpływ wiele mitów, które krążą po internecie. Wskazała, że można znaleźć m.in. zupełnie nieprawdziwe, niepotwierdzone naukowo informacje wiążące szczepionkę przeciwko odrze, śwince, różyczce z autyzmem.

Jedynka/PAP/gov.pl/Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Radomsku/kk/wmkor