Całkowite zaćmienie Słońca. Jak takie zjawisko tłumaczyli dawni mieszkańcy Mezoameryki?

Czym jest zaćmienie Słońca?

Zaćmienie Słońca to zjawisko powstające w momencie, w którym Księżyc znajdzie się pomiędzy Słońcem a Ziemią i przysłoni światło słoneczne. Dr hab. Stanisław Iwaniszewski zwraca uwagę na wierzenia obecne w kulturze Mezoameryki krótko po zdobyciu Meksyku przez Hiszpanów. - Związane były z pożeraniem jednego ciała przez drugie. (...) Kształt słonecznej tarczy, na początku okrągły, potem wygląda, jakby był nadgryziony - zauważa.

YouTube/Polska Agencja Prasowa

Jak dawne ludy interpretowały zaćmienie Słońca?

Hiszpańscy misjonarze w swoich relacjach nie kryli zdziwienia w związku z reakcjami swoich parafian obserwujących zaćmienia. - Nawet w swoich niedzielnych kazaniach uprzedzali ludność, że nie należy się bać. (...) Ale takie popularne wierzenia dotarły do XX wieku i kiedy miało miejsce kolejne duże zaćmienie w południowej części Meksyku, to tego typu interpretacje także się pojawiły - przypomina. 

Zjawiska nie mogły wówczas obserwować choćby kobiety w ciąży. Jedno z wierzeń dotyczyło bowiem rzekomo negatywnego wpływu zaćmienia na zdrowie dzieci: miały rodzić się ze zdeformowaną wargą. - Żeby przeciwdziałać negatywnym skutkom, obwiązywano czerwoną wstążką rączki niemowląt lub również będących w ciąży kobiet - analizuje gość Programu 1 Polskiego Radia. 

Astronomia w służbie interesów

W roku 1504 Krzysztof Kolumb przebywał na Jamajce, gdzie utknęły cztery jego statki. Po kilku miesiącach pobytu atmosfera zaczęła gęstnieć, a lokalny władca stawał się coraz mniej przychylny. Wobec tego żeglarz i podróżnik postanowił wykorzystać wiedzę o nadchodzącym zaćmieniu. - Kolumb miał w załodze specjalistę, który według tablic potrafił wyliczyć, kiedy nastąpi zaćmienie Księżyca - precyzuje dr hab. Stanisław Iwaniszewski.

Dodaje, że podczas tego zjawiska Księżyc pojawia się w odcieniu czerwieni, który kojarzy się z krwią, wojną i innymi nieszczęściami. - Załoga Kolumba buntowała się z uwagi na brak odpowiedniej ilości pożywienia, użył więc tego argumentu. Uprzedził, że jeśli tubylcy nie posłuchają przybyszów, to Księżyc stanie się czerwony - wskazuje rozmówca Katarzyny Kobyleckiej. Zjawisko doszło do skutku, a Kolumb otrzymał wszystko, czego żądał. 

---

Katarzyna Kobylecka przypomniała również, że ostatnie pełne zaćmienie Słońca w Polsce miało miejsce w roku 1954, a na najbliższe przyjdzie nam poczekać do roku 2135. 

W audycji również:

Klepsydra uważana jest za pierwszy miernik czasu, niezależny od obserwacji astronomicznych. Prototypy takich przyrządów pojawiły się w starożytnym Egipcie i Mezopotamii ok. 1500 roku p.n.e., ale wcale nie wypełniał ich piasek… tylko woda.

Świadczy o tym zresztą sama nazwa. "Klepsydra" pochodzi od greckich słów: "klepo" (kradnę) oraz "hydros" (woda). Grecy i Rzymianie stosowali zegary wodne – m.in. do ćwiczeń zwięzłego formułowania myśli w wystąpieniach oratorskich oraz mierzenia czasu trwania nocnej służby wartowniczej. Klepsydry piaskowe pojawiły się dopiero w średniowieczu. Jak zmieniała się konstrukcja klepsydr (na początku wcale nie wyglądały jak dziś) i co jeszcze mogło być miernikiem upływającego czasu?

Czytaj też:

mg/pr/wmkor