Znaczące zmiany językowe. "Usunięto rozchwiane i kłopotliwe zasady"

Krakowianin pisany zawsze wielką literą, podobnie Mercedes czy Ford, a nienajlepiej zapisane razem - to niektóre nowe reguły pisowni. Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN ogłosiła zmiany, które wejdą w życie od 1 stycznia 2026 roku.

Ostatnie większe zmiany w ortografii miały miejsce w 1936 roku. Potem były zmiany doraźne, ale nie obejmowały całości zasad. Rada Języka Polskiego, korzystając z uprawnień, jakie nadaje jej ustawa, postanowiła sformułować na nowo zasady ortograficzne. - Prace nad ostatnimi zmianami trwały dwa lata - przekazała w Programie 1 Polskiego Radia prof. Ewa Kołodziejek, wiceprzewodnicząca Rady Języka Polskiego.

Jak mówiła, decyzję podjęto na podstawie zachowań Polaków, odwoływano się także do zasad sformułowanych w 1962 roku. Profesor wyjaśniła, że zmiany dotyczą przede wszystkim zw. zasady konwencjonalnej, czyli pisowni łącznej i rozdzielnej, wielką i małą literą, pisowni z łącznikiem.

Zaznaczyła, że przedmiotem zmian nie będzie ortografia historyczna, czyli np. "ż" czy "rz".

- Zasady, które zmieniono, oparte są o konwencję społeczną. To dostosowanie do praktyki pisowni Polaków (…) Istotą normy było wyeliminowanie, rozchwianych niejasnych albo kłopotliwych reguł ortograficznych, które od użytkownika wymagały albo drobiazgowej analizy tekstu, albo uruchamiania wiedzy gramatycznej, albo przypominania sobie wyjątków - stwierdziła językoznawczyni.

Jakie zasady wprowadzono?

Zmiany zasad pisowni polskiej, obowiązujące od 1 stycznia 2026 r. to przede wszystkim:

- Pisownia wielką literą nazw mieszkańców miast i ich dzielnic, osiedli i wsi, np. Warszawianin, Ochocianka, Mokotowianin

- Wprowadzenie pisowni wielką literą nie tylko nazw firm i marek wyrobów przemysłowych, ale także pojedynczych egzemplarzy tych wyrobów (samochód marki Ford i pod oknem zaparkował czerwony Ford)

- Wprowadzenie rozdzielnej pisowni cząstek -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście ze spójnikami, np. Zastanawiam się, czy by nie pojechać w góry

- Ustanowienie bezwyjątkowej pisowni łącznej nie-z imiesłowami odmiennymi (bez względu na interpretację znaczeniową: czasownikową lub przymiotnikową), tj. zniesienie wyjątku zezwalającego na "świadomą pisownię rozdzielną"

- Ujednolicenie zapisu (małą literą) przymiotników tworzonych od nazw osobowych, zakończonych na  -owski, bez względu na to, czy ich interpretacja jest dzierżawcza (odpowiadają na pytanie czyj?), czy też jakościowa (odp. na pytanie jaki?), np. dramat szekspirowski, epoka zygmuntowska, koncert chopinowski, koncepcja wittgensteinowska, wiersz miłoszowski

- Wprowadzenie łącznej pisowni członu pół-w wyrażeniach: półzabawa, półnauka

Więcej na stronie Rady Języka Polskiego

Czytaj także:

Audycja: "W samo południe"
Prowadzi: Krzysztof Grzesiowski
Gość: prof.  Ewa Kołodziejek, wiceprzewodnicząca Rady Języka Polskiego
Data emisji: 16.05.2024
Godzina emisji: 12.18

Jedynka.in./ PAP/IAR/in./