Powstanie warszawskie: 63 dni chwały. Wspomnienia powstańców w Jedynce

W czasie walk w Warszawie zginęło ok. 18 tys. powstańców, a 25 tys. zostało rannych. Straty wśród ludności cywilnej były ogromne i wyniosły ok. 180 tys. zabitych. Pozostałych przy życiu mieszkańców Warszawy, ok. 500 tys. osób, wypędzono ze zniszczonego miasta, które po powstaniu Niemcy niemal całkowicie zburzyli.

1 sierpnia o godz. 17.00, w godzinę "W", w Warszawie zawyły syreny. Miasto oddało hołd i szacunek wydarzeniom sprzed 80 lat i zatrzymało się na symboliczną minutę. Jubileuszowa rocznica zrywu była obchodzona w wielu miejscach pamięci, m.in. w parku Powstańców Warszawy, na placu Krasińskich, pod pomnikiem Gloria Victis, ale i w parku Akcji "Burza" na kopcu Powstania Warszawskiego.

63 dni chwały

W Programie 1 Polskiego Radia każdego dnia powstania warszawskiego, począwszy od 1 sierpnia, emitujemy wspomnienia powstańców. Zapraszamy do słuchania kolejnych odcinków.

1.08: Batalion miał opanować teren Wyścigów Konnych - wspominał Eugeniusz Tyrajski ps. Sęk.

2.08: Byłem dowódcą sekcji karabinu maszynowego - opowiadał Stanisław Sieradzki ps. Świst.

3.08: Zofia Rusecka ps. Zosia mówi o radości powstańców w pierwszych dniach walki.

4.08: Dwóch chłopców otworzyło ogień - o walkach na ulicy Chmielnej opowiada Ryszard Boreński ps. Ryś.

5.08: Więźniowie bali się z tych baraków wyjść - wspominał Witold Bartnicki ps. Wiktor.

6.08: Zamiast broni odkryliśmy magazyn z winem i wódką - mówił Władysław Roman ps. Krzesław.

7.08: Prosił, by darować mu życie - Zdzisław Michalski ps. Sokół o schwytaniu niemieckiego jeńca.

8.08: Adam Drzewoski ps. Philips opowiada o audycjach radiostacji AK "Błyskawica".

9.08: Zostaliśmy skierowani do obrony cmentarza ewangelickiego, na ulicę Młynarską - mówił Tytus Karlikowski ps. Wąż.

10.08: Opowieść Tadeusza Różyckiego ps. Dudek, łącznika Harcerskiej Poczty Polowej o nieudanym występie chóru dla rannych.

A co wydarzyło się w kolejnych dniach powstania warszawskiego?

11.08: Załadowaliśmy rannych i przez gruzy przedarliśmy się na Stare Miasto - mówiła Urszula Katarzyńska ps. Ula

12.08: Oddziały dostały rozkaz o wycofywaniu się ze Stawek - opowiadała Halina Andrzejewska ps. Sławka.

13.08: Jak opadł kurz, zobaczyłem dosłownie jatkę z ludzkich ciał - wspominał Włodzimierz Piłatowski ps. Żubr

14.08: Codziennie patrzymy w niebo, czekając na zrzuty z Zachodu - mówił Edmund Baranowski ps. Jur

15.08:  Zbigniew Ścibor-Rylski ps. Motyl z "Czaty 49" opowiada o niemieckim bombardowaniu ulicy Mławskiej. 

16.08: Głód, setki rannych, polowy szpital przy ul. Długiej - wspomnienie Bronisława Trońskiego ps. Jastrząb

17.08: Marian Adamski ps. Adaś opowiada o swojej samotnej straży w bramie na Muranowie i zbliżaniu się Niemców. 

18.08: Wspomnienia Jacka Cydzika ps. Ran o walkach na Sadybie

19.08: Walki były straszliwe - Urszula Katarzyńska ps. Ula opowiada o bombardowaniu ul. Franciszkańskiej

20.08: Ataki na budynek PAST-y rozpoczęły się już w pierwszych dniach powstania - mówił Zbigniew Dębski ps. Zbych. 

21.08: Niemiec chciał puścić serię z karabinu w naszą stronę - wspominał Andrzej Rumianek ps. Tygrys.

22.08: Wyprawa kanałami na Żoliborz to było wielkie przeżycie - mówił Jerzy Peltz ps. Szerszeń. 

23.08: Juliusz Kulesza ps. Julek opowiada o wielogodzinnej obronie Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych. 

24.08: Część plutonu została skierowana do służby kanałowej - mówił Tymoteusz Duchowski ps. Motek.

25.08: Wspominał Bernard Słomski, pseudonim Słomski. Walczył w dywizjonie Jeleń na Woli, Starym Mieście i w Śródmieściu Północnym. 

26.08: Janusz Tyman ps. Dżigan wspomina alianckie i sowieckie zrzuty. 

27.08: Czołg strzelił prosto w nasze drzwi - mówił Andrzej Danysz ps. Filozof. 

28.08: 28 sierpnia - Nie pamiętam, ile czasu myśmy się tam bronili - mówił Czesław Zaborowski ps. Lalka.

 
29.08: Rola kanałów w powstaniu warszawskim - wspomnienie gen. Zbigniewa Ścibora-Rylskiego ps. Motyl.

2.09: Szedłem 4,5 godziny kanałami od włazu przy placu Krasińskich do Śródmieścia - opowiada Marian Adamski ps. Adaś.

3.09: Danuta Gałka ps. Blondynka opowiada o gwałconych dziewczynach, rozstrzeliwaniu rannych i podpaleniu przez Niemców szpitala na Podwalu.

4.09: Roman Szaudel ps. Kajtek opowiada o zdobywaniu jedzenia podczas powstania 

5.09: Jacek Cydzik ps. Ran opowiada o zbombardowanej Czerniakowskiej i walkach z Niemcami niedaleko klasztoru Nazaretanek.

6.09: Towarowej broniliśmy aż do kapitulacji powstania - mówił Jerzy Zakrzewski ps. Młot o walkach na Towarowej i wysadzeniu niemieckich ciężarówek.

7.09: To był dzień najbardziej dla mnie tragiczny, zginęli wszyscy moi przyjaciele - mówił Zbigniew Dębski ps. Zbych.

8.09: Ogień był piekielny, ulice zasłane były trupami - opowiadał Marian Adamski ps. Adaś o walkach na Brackiej i Alejach Jerozolimskich. 

9.09: Ciągle wspominam sytuacje całkowitej bezsilności, kiedy nie dało się komuś pomóc - mówiła Maria Stypułkowska-Chojecka ps. Kama. 

10.09 Załoga wozu pancernego puściła zasłonę dumną i wycofała się do Krystalu - wspominał . Edward Serednicki ps. Pol. 

11.09 Poszliśmy do chińskiej ambasady, gdzie bronił się oddział ze Środmieścia, żeby im pomóc w tej obronie - wspominał Witold Bartnicki ps. Wiktor. 

12.09: "Jedną z akcji, którą przeprowadziliśmy na Mokotowie, było wykorzystanie pocisku niemieckiego z Grubej Berty do wysadzenia bunkra niemieckiego" - wspominał Jerzy Kłoczowski ps. Piotruś.

13.09: "Widziałam w pewnej chwili unoszący się do góry most, a przed tym słyszałam wybuch" - wspominała Maria Stypułkowska-Chojecka ps. Kama.

14.09: "Kiedy wyszliśmy na zewnątrz, kapelan szpitalny odprawiał już za nas modły" - wspominał Ryszard Wagner ps. Karol.

15.09: Pierwszy dzień walk na Czerniakowie - wspomnienie gen. Zbigniewa Ścibora-Rylskiego ps. Motyl.

16.09: Walki na ulicy Wilanowskiej - wspomnienie Bolesława Góreckiego ps. Śnica.

17.09: Walki na Czerniakowie. "Każdy robił co mógł, by powstrzymać Niemców" - wspomnienie Barbary Miłeckiej-Rasz ps. Nina.

19.09: Kanałami z Solca na Mokotów - wspomnienie Urszuli Katarzyńskiej ps. Ula.

26.09: "Niemcy się zorientowali". Przejście kanałami z Mokotowa do Śródmieścia - wspomnienie Lesława Bartelskiego ps. Saski.

27.09: Rozmowy w sprawie kapitulacji Warszawy. "Lęk przed rozstrzelaniem był ogromny" - wspomnienie Lesława Bartelskiego ps. Saski 

28.09: "Wpadłam na dwóch Niemców, uzbrojonych po zęby, myślałam, że ducha wyzionę ze strachu. Spadłam do piwnicy w mgnieniu oka (...) Ryczałam jak dziki bóbr" - wspomnienie Krystyny Domańskiej ps. Ksenia.

29.09: "Miałem szczęście bo natrafiłem na fenomen powstania - oddział, który przyszedł z puszczy Nalibockiej (...) Roznieśli w perzynę oddział niemiecki" - wspomnienie Jerzego Lachowicza ps. Szekspir.

30.09: "Był to moment straszny. Zrobiła się potworna cisza. Wydawało się, że to koniec powstania" - wspomnienie Czesława Szymkiewicza ps. Sław.

1.10: "Mówiło się, że jesteśmy w przededniu kapitulacji, ale kiedy zapadł zmrok rozpoczęła się kanonada niemiecka. Dano nam do zrozumienia, że Niemcy są nadal silni" - wspomnienie Edmunda Baranowskiego ps. Jur.

2.10: "Spodziewaliśmy się tego, że kapitulacja musi nastąpić, ale nie chcieliśmy na ten temat rozmawiać ze sobą" - wspomnienie Romana Szaudeli ps. Kajtek.

DS/kk