Okrągły Stół, wybory 4 czerwca i Tadeusz Mazowiecki. Jaki był rok 1989?

Kiedy odbyły się obrady Okrągłego Stołu?

Choć w jednej ze swoich książek ("Dziki Wschód. Transformacja po polsku 1986-1993 - red.) dr Michał Przeperski trochę przewrotnie przekonuje, że rok 1989 był rokiem zwykłym, pełnym wydarzeń o znaczeniu niekoniecznie epokowym, to jednak nie sposób nie pochylić się ze szczególną uwagą nad obradami Okrągłego Stołu. - Gdybym miał opowiedzieć o tym studentom, powiedziałbym pewnie, że to dwa miesiące rokowań politycznych, od 6 lutego do 5 kwietnia 1989 roku - wskazuje gość Jedynki.

Po dwóch stronach politycznej barykady stały gasnące siły reżimu komunistycznego i przedstawiciele obozu solidarnościowego. - "Solidarność" po okresie, kiedy była wielomilionowym ruchem, została "złamana" przez komunistów w grudniu 1981 roku. Okazało się jednak, że nie do końca. Lech Wałęsa, wokół którego odtworzyło się kierownictwo podziemnej "Solidarności", stał się na tyle rozpoznawalny, że władze komunistyczne postanowiły zakończyć ten koszmarny pat - analizuje dr Przeperski. 

Podjęto decyzję o rozpoczęciu rozmów, choć jak się okazało, nie ze wszystkimi "solidarnościowcami". Takich działaczy jak Andrzej Gwiazda czy Leszek Moczulski uznano za "radykałów".

Czym były wybory 4 czerwca?

W ocenie rozmówcy Marka Stremeckiego na szczególną uwagę zasługuje również inne wydarzenie. Wybory z 4 czerwca 1989 roku. - Polacy w swojej masie mówią komunistom "NIE". To rewolucja, do której dochodzi za pomocą kartki wyborczej - podkreśla dr Przeperski. Jednocześnie warto nadmienić, że do urn poszło wówczas zaledwie 60 proc. uprawnionych obywateli. - Myślę, że część Polaków nie zorientowała się, co się zmienia, a część była zajęta ważniejszymi sprawami, jak stanie w kolejkach - uważa historyk.

Za niezwykle istotne ogniwo w łańcuchu zmian gość "Historii bliskiej" uznaje porozumienie, które "Solidarność" zawarła ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym. - Dzięki temu Tadeusz Mazowiecki został premierem - precyzuje. To początek zmian instytucjonalnych w naszym kraju. I choć dla wielu tempo tych zmian było rozczarowujące, to warto podkreślić, że Polska była pierwsza. - Dopiero później pojawiły się Węgry czy Czechosłowacja - podsumowuje dr Przeperski.