Dlaczego nasi przodkowie święta przygotowywali w Wigilię?
Gość "Czterech pór roku" dodaje, że w Wigilię kumulowano wiele czynności i przygotowań. - W zapiskach etnograficznych odnajdujemy informację, że gospodynie tego dnia szykowały potrawy. Chodziło o to, żeby wszystko było świeże. (...) Zadaniem mężczyzn było natomiast m.in. przyniesienie tego wierzchołka choinki lub gałęzi. Dopiero wtedy, w Wigilię, ubierano podłaźniczkę czy też później choinkę - tłumaczy w rozmowie z Romanem Czejarkiem.
Innym bożonarodzeniowym zwyczajem było stawianie w kątach izb snopów złożonych z czterech podstawowych zbóż: żyta, pszenicy, owsa i jęczmienia. - Z jednej strony w ten sposób nawiązywano do magii wegetacyjnej. Wiele działań podejmowano z myślą o tym, by przyszłoroczne plony były możliwie najlepsze. Ale według innej interpretacji owe snopy uosabiały dusze przodków - zwraca uwagę gość audycji "Cztery pory roku".
Współcześnie choinki często ubieramy wcześniej i ma to związek m.in. z planowaniem przedświątecznych obowiązków. To również atrakcja dla dzieci, które chcą cieszyć się świątecznym drzewkiem jak najdłużej.
Co wieszano na choinkach?
Zmieniał się również sposób ubierania drzewka. Początkowo stawiano na skromność i umiar. - W domach chłopskich dominowały ozdoby naturalne. Robione z bibuły, ze słomy, malowano orzechy, wieszano też jabłka. Były też ozdoby wyjątkowe, występujące tylko w Polsce, robione z opłatka. To tzw. "światy". Przypominały kulę ziemską, były misternie wyklejane. Te opłatki klejono śliną i wieszano - podkreśla Małgorzata Jaszczołt.
Co interesujące, w przeszłości dzieci wraz z mamami czy babciami ozdoby przygotowywały w okresie Adwentu. - Na Podlasiu czy Lubelszczyźnie królowała słoma. Natomiast ozdoby z papieru czy bibuły były wszędzie - przypomina gość Jedynki. Z zapisków wiemy też, że prezenty zaczęły pojawiać się dopiero po II wojnie światowej, a w chłopskich domach początkowo były skromne. - Zwyczaje często przychodzą z Zachodu, ale w ostatnim czasie obserwuję również powrót do słowiańskości - przyznaje.
Tytuł audycji: Cztery pory roku
Prowadził: Roman Czejarek
Gość: Małgorzata Jaszczołt (etnograf, Narodowy Instytut Dziedzictwa i Kultury Wsi)
Data emisji: 18.12.2024
Godzina emisji: 11.17
mg