Ssaki, które potrafią latać. Niezwykłe nietoperze

Nietoperze są małymi zwierzętami, masa ich mieści się w granicach 1,7 g do 1,35 kg. Rozpiętość skrzydeł tych największych dochodzi do 170 cm. Masa większości krajowych gatunków mieści się w granicach 5-10 g (mysz waży 10-23 g, wróbel - 30 g). To jedyne zdolne do aktywnego lotu ssaki. W przeważającej większości prowadzą nocny tryb życia. 

Wszystkie gatunki nietoperzy występujące w Polsce podlegają ścisłej ochronie.

- Mówi się o nich latające myszy, chociaż z wyglądu, choćby pyszczka, zupełnie ich nie przypominają - powiedział w Programie 1 Polskiego Radia dr Grzegorz Karcz z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim. 

Ich skrzydła powstały z wydłużonych palców przedniej kończyny (poza kciukiem), przedramienia, ramienia oraz błony lotnej. Europejskie gatunki osiągają prędkość 52–55 km/h (najszybsze latają z prędkością 96 km/h). Co ciekawe, skrzydła nietoperzy są większe niż u ptaków. Zwierzęta te są też bardziej zwrotne. Potrafią naprzemienne uderzać skrzydłami, czego ptaki nie potrafią. 

Specyficzną postawę w spoczynku - zwisanie głową w dół - nietoperze zawdzięczają specjalnej budowie tylnych kończyn (połączeniom blokowym między kośćmi, więzadłami i pazurami). Pozycja zwisu nie wymaga od nich żadnego wysiłku mięśni. - Lot pochłania bardzo dużo energii. Forma odpoczynku jest więc taka, by nietoperz tracił jak najmniej energii - wytłumaczył dr Tomasz Schubert z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim.

Słuch jest podstawowym zmysłem tych ssaków przy orientacji w przestrzeni i zdobywaniu pokarmu. Echolokacja nietoperzy polega na wysyłaniu przez nie ultradźwięków, które odbite od przeszkód czy zdobyczy wracają jako echo do ucha, informując o świecie zewnętrznym.

Czytaj także:

Nie hałasuj, nie dotykaj!

Nietoperze są ciepłolubne. Większość gatunków żyje w koloniach. Śpiąc, przylegają do siebie ciałami, co zmniejsza straty ciepła. Zima jest dla nich bardzo trudnym okresem. Wówczas owady, którymi się odżywiają, są nieaktywne. By przetrwać do wiosny - przypomniał w radiowej Jedynce dr Robert Meronka z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego - nietoperze zapadają w stan hibernacji.

Dzięki obniżeniu temperatury ciała i znacznemu spowolnieniu czynności życiowych nietoperze mogą przeżyć, korzystając jedynie z podskórnych zapasów tłuszczu. Ukryte w jaskiniach, sztolniach czy piwnicach (nie budują gniazd ani innych schronień) budzą się co jakiś czas spontanicznie, aby napić się wody albo załatwić potrzeby fizjologiczne. Blisko 90 proc. zgromadzonego tłuszczu zużywane jest tylko na takie przebudzenia.

Nietoperza może też obudzić hałas czy światło latarki. Jeśli dodatkowe przebudzenia spowodują wyczerpanie się zapasów tłuszczu, zwierzę umrze. Pamiętajmy o tym, zanim postanowimy odwiedzić miejsce, gdzie może zimować. Jeśli znajdziemy nietoperza, nie powinniśmy go w ogóle dotykać (uwaga, zwierzęta te gryzą)! 

Dziedziną nauki zajmującą się rzędem nietoperzy jest chiropterologia.

Tytuł audycji: "Zima z Radiem" w ramach audycji "Cztery pory roku"

Prowadziła: Agnieszka Kunikowska

Autor materiału: Patryk Bedliński 

Data emisji: 6.01.2021 

Godzina emisji: 10.00-13.00

Jedynka/Wikipedia/kk