Zygmunt III Waza i królewski kaznodzieja Piotr Skarga

Król rzeczywisty Polski, tytularny Szwecji. Marzył o trzeciej koronie - moskiewskiej. W 1587 roku, u schyłku wojny domowej, w wyniku wolnej elekcji, objął władzę w Rzeczypospolitej. Popierany był przez ciotkę, Annę Jagiellonkę, oraz kanclerza i hetmana Jana Zamoyskiego, najważniejszego doradcę poprzedniego króla, Stefana Batorego.

Czy syn króla Szwecji Jana Wazy i Katarzyny Jagiellonki, córki Zygmunta Starego włożył koronę Rzeczypospolitej z obawy, że zrobi to car rosyjski? Dlaczego jego niedawny sprzymierzeniec - Jan Zamoyski - niebawem mówił o nim "niema zmora ze Szwecji" i pozostawał z nim w konflikcie?

Zygmunt to król czasów przemian i konfliktów społecznych, gospodarczych, ustrojowych, także serii zwycięskich bitew, ale i wielu przegranych wojen.

Stracił szansę przyłączenia Prus do Polski. Poparł wojnę domową w Rosji i polskich magnatów w wyprawach Dymitrów Samozwańców po koronę carską w pierwszej dekadzie XVII wieku. Ostatecznie przekazaną przez bojarów synowi Zygmunta, Władysławowi.

Polacy zajęli Kreml na dwa lata, do 1612 roku, co poprzedziła zwycięska bitwa z wojskami rosyjskimi i szwedzkimi pod Kłuszynem, 150 km od Moskwy. Przyczynił się także do zerwania stosunków z Turcją, doznał klęski pod Cecorą w 1620 roku, choć zwyciężył pod Chocimiem.

Jakie były konsekwencje jego 45-letnich rządów w Polsce, skoro korona szwedzka była mu bliższa niż polska i był gotów sprzedać Polskę Habsburgom?

Czytaj także:

Działaniom monarchy przypatrywał się Piotr Skarga, królewski kaznodzieja, przeciwnik konfederacji warszawskiej z 1573 roku gwarantującej prawa innowiercom.

Wszechstronnie wykształcony, świetny mówca, pierwszy rektor Akademii Wileńskiej, założyciel wielu kolegiów jezuickich. Autor słynnych "Kazań sejmowych" wydanych w 1597 roku, traktatu podejmującego tematy wyznaniowe i polityczne ważne dla ówczesnej Rzeczypospolitej.

Czy jego poglądy - opowiadał się za wzmocnieniem władzy króla i ograniczeniem sejmu - były szanowane i podzielane? Z jakiego powodu duchownego namalował sam Jan Matejko?

Tytuł audycji: Historia żywa

Prowadzi: Dorota Truszczak 

Gość: prof. Andrzej Nowak (historyk, publicysta, nauczyciel akademicki, sowietolog, autor "Dziejów Polski")

Data emisji: 15.03.2021

Godzina emisji: 21.08

kk