Masowe deportacje Polaków na Syberię. "Polityka Sowietów była zaplanowana"

Pierwsza masowa deportacja Polaków w głąb Związku Sowieckiego miała miejsce 10 lutego 1940 roku. Magdalena Dzienis-Todorczuk z Oddziałowego Biura Edukacji Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku zwraca uwagę, że objęła ona osadników wojskowych i cywilnych. - Byli to leśnicy wraz z rodzinami, których Związek Sowiecki uznał za niebezpiecznych. Za tych, którzy nie powinni zostać na Kresach Wschodnich - przypomina.

Akcji deportacyjnych było więcej

Nie była to jedyna akcja deportacyjna. 13 kwietnia 1940 roku w stepy Kazachstanu wywieziono kolejną grupę Polaków. - Były to głównie kobiety, dzieci, osoby starsze. Rodziny tych, którzy już wcześniej byli represjonowani przez Sowietów. Rodziny tych, którzy przebywali w trzech obozach specjalnych: w Kozielsku, w Starobielsku i w Ostaszkowie, a także w więzieniach na tzw. Zachodniej Ukrainie i Zachodniej Białorusi - tłumaczy Magdalena Dzienis-Todorczuk.

Więźniowie tych obozów zostali bestialsko zamordowani w Katyniu, a wywózka najbliższych im osób miała pomóc w utrzymaniu tej zbrodni w tajemnicy. - Tak, by nigdy nie upominali się o los swoich ojców, braci, synów - zaznacza gość audycji "Przystanek Historia". Był to więc środek, przy pomocy którego chciano pozbawić Polskę inteligencji. - Polityka Sowietów była zaplanowana i bardzo dobrze przemyślana - przekonuje Dzienis-Todorczuk.

Trzecia deportacja miała miejsce 29 czerwca 1940 roku, czwarta zaś przypada na maj i czerwiec roku 1941. 

"Kto nie pracuje, ten nie je"

Wywiezieni Polacy trafili w bardzo różne rejony Związku Sowieckiego. Tam zmuszani byli do katorżniczej pracy. Obowiązek ten dotyczył każdego między 14. a 65. rokiem życia. - Ale pracowali wszyscy, bo praca była jedyną szansą zdobycia pożywienia. Najmłodsze dzieci, których rodzice na dwanaście godzin wychodzili do pracy, także pracowały. Właśnie te dzieci musiały na przykład przynieść wodę, nazbierać chrustu - wyjaśnia gość audycji.

Sowieci konsekwentnie hołdowali zasadzie: "U nas kto nie rabotajet, tot i nie kuszajet" (U nas kto nie pracuje, ten też nie je).

Fb/Instytut Pamięci Narodowej

Ponadto w audycji:

- Premierowy pokaz filmu o Zofii Kossak-Szczuckiej "Mulier fortis. Kobieta mężna" w reżyserii Adama Kraśnickiego – Katowice, 7 lutego 2023. Film jest próbą innego spojrzenia na niezwykłą osobowość  kobiety - wpisanej w wielką historię, ale i zwyczajność życia w międzywojniu i współczesności, kandydatki do literackiego Nobla, mistrzyni pióra cenionych powieści historycznych, współzałożycielki "Żegoty". Film powstał w koprodukcji Instytutu Pamięci Narodowej z Telewizją Polską S.A. (2023 r.). O produkcji rozmawialiśmy z dr. Andrzejem Sznajderem, dyrektorem Oddziału IPN w Katowicach. 

- Książka Anny Rzymskiej "Powracająca pamięć. O prozie i poezji Jarosława Marka Rymkiewicza",

Książki wydawane w serii "Literatura i Pamięć" to popularnonaukowe historyczno-literackie monografie, poświęcone znaczącym twórcom oraz zjawiskom literackim XX wieku. Celem publikacji ma być m.in. ukazanie wartości artystycznych polskiej literatury oraz jej związków z historią narodową i powszechną,

Seria zaadresowana jest zwłaszcza do nauczycieli języka polskiego i historii oraz studentów kierunków humanistycznych, a także do wszystkich pasjonatów historii i literatury polskiej. Seria "Literatura i pamięć" objęta patronatem honorowym Prezydenta Rzeczypospolitej Andrzeja Dudy to efekt wspólnego wysiłku Instytutu Pamięci Narodowej i Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji w ramach Programu Wspierania Pamięci Narodowej.

 - Wydarzenia organizowane przez IPN oraz artykuły na portalu przystanekhistoria.pl.

Czytaj również: