Dokumenty, artefakty, militaria. Upamiętnienie zbrodni katyńskiej

Zbiory w Muzeum Katyńskim 

Dzień Pamięci Zbrodni Katyńskiej, który przypada 13 kwietnia, nakazuje przywołać przeszłość upamiętnioną staraniem Rodzin Katyńskich. Zbiory, które znajdują się w muzeum, są bardzo szczególne. - Latem 1991 roku polskie grupy ekshumacyjne pracowały zarówno w Miednoje, jak i w Charkowie. Wczesną jesienią 1995 roku do Polski trafiły pierwsze artefakty potwierdzające ową kwestię. I wtedy, jak to często bywa, postawiono zasadnicze pytanie, co dalej z tymi artefaktami - opowiada w Programie 1 Polskiego Radia Sławomir Frątczak, kierownik Muzeum Katyńskiego. - Tu pojawiło się Muzeum Wojska Polskiego, które przyjęło do siebie owe artefakty, które przyjęto nazywać relikwiami katyńskimi. Do dzisiaj tej nazwy używamy, co podkreśla zarówno charakter i wyjątkowość tych artefaktów, jak i to, że pochodzą one bezpośrednio z miejsc kaźni bądź miejsca pochówku ofiar tejże zbrodni - dodaje. 

Relikwie wydobyte z dołów śmierci 

Muzeum Katyńskie należy do wyjątkowego typu muzeów - historyczno-martyrologicznego, czyli takich, których zadaniem jest przedstawienie zbrodni katyńskiej za pomocą "specyficznych" zabytków rzeczowych (muzealiów-relikwii wydobytych z dołów śmierci - w Katyniu, Charkowie i Miednoje) i licznych dokumentów - w ekspozycji stałej Muzeum. Jako jedyne wśród muzeów krajowych, poprzez wystawę stałą w pracy oświatowej, stara się realizować program dopełniający edukację historyczną społeczeństwa, w tym szczególnie młodego pokolenia, i kształtować postawy patriotyczne - obrazując wszelkie aspekty dotyczące losów Polaków na Wschodzie po 17 września 1939 r.

- Zgodnie z ustawą przyjęliśmy, że większość przedmiotów znajdujących się w Muzeum Katyńskim to muzealia, ale są one traktowane w nieco inny sposób. Poza tym, że mamy tam dokładny opis tzw. ministerialny, to jednak są to relikwie katyńskie. Blisko 40 tys. artefaktów grobowych wydobytych z dołów śmierci ze wszystkich miejsc spoczynku żołnierzy Wojska Polskiego - mówi dr Bartłomiej Bydoń, kustosz Muzeum Katyńskiego. - Funkcjonariusze wszystkich służb mundurowych tworzą niesamowity klimat tego miejsca, dlatego że z jednej strony możemy mówić o przedmiotach wydobytych z dołów śmierci, które mają konkretną historię i konkretne przeznaczenie. Z drugiej strony, kiedy poszukujemy konkretnego nazwiska, udaje nam się czasami ustalić, np. na przedmiotach metalowych, czy są wydrapane czy też wyryte nazwiska ofiar - podkreśla gość Jedynki. 

Pamiątki Muzeum Katyńskiego 

Wśród pamiątek są zapiski, rysunki, mapy, ryciny, portrety i obrazy z życia więźniów (wśród autorów m.in. prace Józefa Czapskiego, Stanisława Westwalewicza, Stefana Sienickiego, Zygmunta Turkiewicza).

Kolekcję pamiątek przekazała nieodpłatnie rodzina Aleksandra Witliba - pani Teresa Pare, jej mąż Michael oraz Grażyna Witlib i John Witlib, mieszkający obecnie w Kanadzie. - Jest to kolekcja wyjątkowa, zawiera przedmioty powstałe na terenie Związku Radzieckiego w obozach. Te przedmioty trafiły do Muzeum Katyńskiego nie poprzez doły śmierci, ale zostały wywiezione ze Związku właśnie przez Aleksandra Witliba - zaznacza Sebastian Karwat, kustosz Muzeum Katyńskiego. 

Ponadto w audycji:

Galaktyka kryształów i meteorytów

Obiekty z Księżyca i Marsa, minerały, w których zapisana jest historia Ziemi, składają się na kolekcję historii naturalnej Polskiej Akademii Nauk. Służą nie tylko ekspozycji i edukacji, ale także badaniom naukowym. Obecnie prezentowana jest wystawa poświęcona prof. Hannie Czeczot, pionierce polskiej paleobotaniki, badaczce flory bursztynu bałtyckiego. Więcej opowiedziała o niej Anna Piontek, dyrektorka Muzeum Ziemi PAN.

Tytuł audycji: Eureka

Prowadziła: Katarzyna Jankowska

Goście: Sławomir Frątczak (kierownik Muzeum Katyńskiego) oraz dr Bartłomiej Bydoń i Sebastian Karwat (kustosze Muzeum Katyńskiego), Anna Piontek (dyrektorka Muzeum Ziemi PAN)

Data emisji: 13.04.2023

Godzina emisji: 19.30

Muzeum Katyńskie/ans