"Cywilizacja Słowian". Jak tworzyła się największa europejska wspólnota językowa?

"Cywilizacja Słowian". Jak to się zaczęło?

"Cywilizacja Słowian" to kolejna publikacja autorstwa Kamila Janickiego. Na swoim koncie ma takie bestsellery jak "Pańszczyzna" i "Warcholstwo". W rozmowie z Anną Stempniak przyznaje, że obcy podróżnicy niewiele o Słowianach wiedzieli i niezbyt się nami interesowali. - Wczesna Słowiańszczyzna istnieje poza zasięgiem cywilizacji greckiej czy łacińskiej. To są, początkowo, odległe peryferia - przypomina gość "Moich książek". 

To co dzieje się na Słowiańszczyźnie, obchodzi ludzi zachodu i południa tylko wtedy, gdy dotyczy to ich samych. - Interesują ich najeźdźcy, a nie mieszkańcy tego regionu. Krążą głównie legendy, zmyślenia, a bardzo niewiele faktów - zaznacza Janicki. Co więcej, w najwcześniejszym okresie Słowianie nie posługiwali się pismem. Zmieniło się dopiero po chrystianizacji.

Jak badać dzieje Słowian?

Słowiańszczyznę w najwcześniejszym okresie należy więc badać z wykorzystaniem archeologii, palinologii (badanie pyłków roślin) czy gęstości zaludnienia. - Dzisiaj Słowianie są największą grupą językową w Europie. (...) Już we wczesnym średniowieczu zasiedlali 1/3 Europy ówcześnie w ogóle zamieszkanej. Pojawienie się Słowian można bardzo różnie tłumaczyć. Nie ma jednej odpowiedzi - zdradza autor omawianej książki. 

Kamil Janicki wyraża przekonanie, że Słowianie nie są grupą, którą moglibyśmy badać tylko i wyłącznie genetycznie. To cenne badania, nie tłumaczą one jednak kultury. - Słowianie nie są jedną, biologiczną grupą. (...) Ten wzorzec kultury rozwija się na przełomie starożytności i średniowiecza, w czasach wielkich zaburzeń politycznych. Upadek Cesarstwa Rzymskiego, okres kryzys klimatycznego, wielkie epidemie - wylicza.  

Dlaczego kultura Słowian była atrakcyjna?

Wówczas stare modele życia przestają się sprawdzać. W odpowiedzi pojawia się model zupełnie nowy, niezależny. Nie wymaga on ani władzy ani powiązań handlowych. - Słowianie potrafią żyć prosto. Żyją w prostych budynkach, posługują się narzędziami, które każdy jest w stanie wytworzyć. Sami wyrabiają swoje naczynia. Nie potrzebują srebra, nie potrzebują złota i importowanych dóbr. Mają społeczność egalitarną - analizuje gość audycji.

Wzorzec ten stopniowo jest przejmowany przez kolejne społeczności żyjące dotychczas w sposób odmienny. - Dzięki temu możemy wyjaśnić dlaczego tych Słowian w V wieku na mapie Europy nie widzimy w ogóle, a w wieku IX czy X już 1/3 regionu to właśnie Słowianie. Nie jest tak, że oni w zawrotnym tempie się mnożyli. Oni wytworzyli atrakcyjną kulturę, która jest przejmowana na wielkich obszarach - tłumaczy Janicki. 

W audycji również:

- przypomnieliśmy "Raport o stanie wojennym" Marka Nowakowskiego;

Czytaj też: