Ciężkie walki na Woli. "Grób stał się synonimem przetrwania"

Cmentarze warszawskiej Woli odgrywały szczególną rolę od 6 sierpnia, gdy Komenda Główna AK wyszła z fabryki mebli Kamlera przy ul. Dzielnej 72, gdzie stacjonowała od początku Powstania Warszawskiego.

- Żeby gen. Tadeusz Bór-Komorowski ze sztabem mógł przejść ruinami getta na Starówkę, należało maksymalnie zatrzymać atak niemiecki. I ten atak zatrzymano dzięki walkom na cmentarzach wolskich w dniach od 6 do 11 sierpnia - opowiada dr Niedziela, kierownik ekspozycji Muzeum Powstania Warszawskiego. Obsadzone przez żołnierzy Zgrupowania "Radosław" cmentarze blokowały Niemców, którzy przypuszczali silne ataki.

70. rocznica Powstania Warszawskiego w Jedynce >>>

Do dziś ślady po kulach nosi odnowiony grobowiec Leopold Kronenberg, który znajdziemy na Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym przy ul. Żytniej 42. - Bitwa o ten cmentarz była wielka, walka odbywała się między grobami, z zamaskowanym nieprzyjacielem, który miał na sobie maskujące mundury i wielu wyborowych strzelców - wspomina Janusz Brochwicz-Lewiński ps. "Gryf".

Sierżant podchorąży Batalionu "Parasol" dowodził plutonem, który poniósł ciężkie straty. Zginęła także siódemka żołnierzy, których wycofał ze strefy ognia wraz z łączniczką Krystyną Wańkowicz, córką Melchiora. W całą grupę trafił pocisk moździerzowy. - Powinienem pilnować, by ci ludzie nie zginęli, taki obowiązek ma każdy dowódca. To byli moi żołnierze, (...) Krystynę pochowałem razem z nimi w prowizorycznym grobie - zdradza uczestnik Powstania Warszawskiego.

Powstanie Warszawskie - serwis specjalny Polskiego Radia >>>

Jak Janusz Brochwicz-Lewiński ocenia warunki, w których walczyli powstańcy? Zapraszamy do wysłuchania nagrania ostatniego odcinka cyklu, który powstał we współpracy z Muzeum Powstania Warszawskiego.

Tę niezwykłą trasę śladami powstańczych walk podsumujemy w "Popołudniu z Jedynką" 1 sierpnia o godz. 15.40.

Przygotowała Agnieszka Ciecierska.

(asz, pg)