Bitwa pod Maciejowicami. Zaskoczenie, klęska i niewola Kościuszki

Insurekcja rozpoczęła się 24 marca 1794 roku w Krakowie, gdzie na rynku Naczelnik złożył słynną przysięgę. Obiecał walczyć nie tylko za sprawę szlachty, ale całego narodu. "Przysięgam w obliczu Boga całemu Narodowi Polskiemu, iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samowładności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę” - ślubował.

- Powstanie wybuchło przy niesprzyjającej sytuacji międzynarodowej. Nie mieliśmy żadnych sojuszników - mówi prof. Tadeusz Rawski, historyk wojskowości, największy znawca bitwy pod Maciejowicami. - Francuzi wykorzystywali nasz wysiłek po to, by osłabić siłę ich przeciwników.

HISTORIA - serwis specjalny portalu PolskieRadio.pl >>>

Zaczęło się jednak znakomicie. 4 kwietnia 1794 Naczelnik zwyciężył pod Racławicami. Dzięki tej wiktorii Insurekcja rozlała się po całym kraju. Wtedy też Kościuszko założył krakowską sukmanę chłopską. - Nie nosił jej długo, ale w niej jest przedstawiany na wszystkich portretach - mówi dr Leszek Marek Krześniak, współorganizator obchodów rocznicy Insurekcji.

Dalsze losy powstania były dramatyczne, a ich punktem kulminacyjnym okazała się przegrana bitwa pod Maciejowicami, która odbyła się 10 października 1794 roku.

Wynik starcia mógł być inny, bo w pobliżu Maciejowic stacjonował korpus Adama Ponińskiego, ale nie zdążył przyjść w sukurs walczącym. Tak zwana sprawa Ponińskiego ciągnęła się jeszcze wiele lat po insurekcji. Zastanawiano się, czy spóźnienie korpusu było spowodowane przez opieszałość dowódcy, czy błąd Kościuszki.

W wyniku bitwy do niewoli dostał się nie tylko Naczelnik, ale także generałowie i oficerowie, w tym sekretarz Kościuszki Julian Ursyn Niemcewicz. Trafili do Petersburga. Kościuszko był wówczas na ziemiach polskich po raz ostatni.

Powstanie trwało jeszcze około miesiąca, ale bez Naczelnika sprawa była już przegrana. - Powstańcy załamali się psychicznie - mówi dr Krześniak.

Zapraszamy do wysłuchania całej audycji, w której przypomnieliśmy przyczyny wybuchu powstania, omawialiśmy przebieg bitwy pod Maciejowicami i rozmawialiśmy o obchodach rocznicy Insurekcji? Rozmawiała Katarzyna Jankowska.

(ew, tj)