Losy Żydów z getta zaklęte w przedmiotach. Wyjątkowa wystawa Muzeum Niepodległości

Powstanie w getcie warszawskim było zbrojnym wystąpieniem żydowskich podziemnych formacji zbrojnych, a bezpośrednio przyczyniła się do niego decyzja o likwidacji getta, podjęta w ramach realizowanego przez hitlerowców planu zagłady europejskich Żydów. - To działania związane z "ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej". Zorganizowano wywózkę wszystkich mieszkańców getta do obozów zagłady, mówiąc im, że jadą na wschód, gdzie będą mogli pracować i się osiedlić - przypomina Andrzej Kotecki, kurator wystawy "Szalom! Judaika w zbiorach Muzeum Niepodległości w Warszawie".

Powstanie w getcie warszawskim. Umrzeć z honorem

Mieszkańcy getta znali rzeczywiste intencje Niemców, wobec czego wąska grupa młodych ludzi podjęła działania mające doprowadzić do zbrojnego zrywu. Wszystko to, z całkowitą świadomością dysproporcji między powstańcami a okupantem. - Zdają sobie sprawę, że nie mają szans, że nie dysponują wystarczającą ilością broni czy ludzi, ale jednak taką próbę podejmują - zwraca uwagę gość "Eureki" i dodaje, że chcieli oni zginąć z honorem, broniąc resztek życia.

Mimo klęski powstanie w getcie miało ogromne znaczenie. Było pierwszym powstaniem w okupowanej Europie, które wywołano w terenie zwartej zabudowy miejskiej. Odizolowana społeczność żydowska była w stanie zgromadzić uzbrojenie. Skromne, ale umożliwiające prowadzenie działań przez dwa miesiące. Zgromadzono też żywność, a pozostała przy życiu ludność chroniła się w bunkrach. - To pokazało, że pomimo niemieckiego terroru można im się przeciwstawić - dodaje Andrzej Kotecki.

Podróż przez okresy historyczne

Dzisiejsze Muzeum Niepodległości mieści się w Pałacu Przebendowskich w Warszawie, przy al. Solidarności 62. Budynek ten znajdował się tuż za murem getta. 8 kwietnia 2022 roku odbył się tu wernisaż wystawy "Szalom! Judaika w zbiorach Muzeum Niepodległości w Warszawie". W zbiorach znajdują się pamiątki związane z historią Żydów polskich, szczególnie w latach II wojny światowej. To między innymi listy, broń, banknoty i monety, a także medale upamiętniające po wojnie wydarzenia i ludzi.

Zwiedzający Pałac Przebendowskich mogą jednak oglądać również przedmioty z innych okresów historycznych. - Mamy kolekcję związaną z polskimi Kresami Wschodnimi. Przedmioty codziennego użytku, które zachowały się i jako spuścizna po ludziach, którzy przyjechali na ziemie centralne, zostały przekazane do zbiorów muzeum - wylicza gość Programu 1 Polskiego Radia. To również fotografie, grafiki ludzi, którzy dokumentowali społeczność oraz prace autorstwa artystów pochodzenia żydowskiego, mieszkających w Polsce.

Tragedia zaklęta w przedmiotach

Wystawa "Szalom! Judaika w zbiorach Muzeum Niepodległości w Warszawie" jest zróżnicowana. Pierwsza część dotyczy oryginalnych, zachowanych pamiątek. Druga część to upamiętnienie. Wśród szczególnie cennych pamiątek znajdziemy m.in. pieniądze z getta łódzkiego. - Było to jedyne getto, które wyprodukowało własną walutę, która służyła mieszkańcom. Oczywiście był to element perfidnej polityki okupanta, ponieważ mieszkańcy musieli wymienić wszystkie posiadane waluty - tłumaczy Andrzej Kotecki. Przelicznik był bardzo niekorzystny, a pieniądze z getta nie miały poza jego murami absolutnie żadnej wartości.

Patronat medialny nad wystawą objęło Polskie Radio. 

Zobacz też:

W audycji również:

Dążenie do ideału. Zofia Solarz, działaczka ruchu ludowego

W 120. rocznicę urodzin przypominamy postać współzałożycielki uniwersytetów ludowych, instruktorki teatralnej, wybitnego pedagoga. Wystawa "Dążenie do ideału" w Muzeum Niepodległości opowiada o życiu i działalności Zofii Solarz. Gościem audycji będzie dr Mirosława Bednarzak-Libera, kuratorka wystawy z Muzeum Polskiego Ruchu Ludowego.

Patronat Polskiego Radia.

Tytuł audycji: Eureka

Prowadziła: Katarzyna Jankowska

Gość: Andrzej Kotecki (kurator wystawy "Szalom! Judaika w zbiorach Muzeum Niepodległości w Warszawie"), dr Mirosława Bednarzak-Libera (kuratorka wystawy z Muzeum Polskiego Ruchu Ludowego)

Data emisji: 20.04.2022

Godzina emisji: 19.30

mg