"Zostali na Wschodzie". Wystawa IPN o Polakach w ZSRS

Data publikacji: 28.09.2022 21:50
Ostatnia aktualizacja: 29.09.2022 14:35
Ten tekst przeczytasz w 3 minuty
Wystawa IPN "Zostali na Wschodzie. Polska inteligencja w ZSRS 1945-1991" przypomina kapłanów, nauczycieli, naukowców i innych przedstawicieli elit polskich, którzy po 1945 roku pozostali na terenie Związku Radzieckiego.

Niezwykła wystawa

Wystawa "Zostali na Wschodzie. Polska inteligencja w ZSRS 1945–1991" przypomina przedstawicieli elit polskich, którzy po 1945 r. pozostali na terenie ZSRS. Jedni nie chcieli, a inni nie mogli osiąść w powojennej Polsce. Podjęli misję przeciwstawiania się sowietyzacji, ocalenia języka, kultury, przechowania wiary i tradycji katolickich. "Nie zabiegali o honory, nie liczyli na ordery czy wyrazy uznania" – podkreślają autorzy wystawy.

- Cała polska inteligencja z Kresów Wschodnich nie chciała wyjeżdżać, część została zmuszona do tego przez władze sowieckie poprzez aresztowania i postawienie alternatywy, że "albo wyjedziesz na Wschód albo jedziesz na granice nowej Polski" - mówi na antenie Programu 1 Polskiego Radia Adam Hlebowicz, dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN. - Ci, którzy pozostali, podjęli decyzje samodzielnie, ale nie wszyscy. Były osoby, które chciały wyjechać kilka lat po wojnie, ale wtedy okazało się, że jest to niemożliwe - opowiada. 

Tragiczne losy polskiej inteligencji 

Przedstawiciele polskich elit byli ludźmi, których imperium rosyjskie nie tolerowało. - Losy Polaków były trudne a losy inteligencji w szczególności, dlatego, że jako elita i ci, którzy przewodzą duchowo narodowi, byli poddawani szczególnie takiemu naciskowi, represjom. Ta decyzja o pozostaniu m.in. profesorów, doktorów, naukowców, nauczycieli to była decyzja na przekór wszystkiemu, co się działo - podkreśla gość Jedynki. - Często to podtrzymywanie języka, kultury polskiej było narażone na represje, zatem ten wybór był bardzo trudny - dodaje. 

Słownik z sylwetkami przedstawicieli polskich elit

Wystawa jest uzupełnieniem wydawanej od 2021 roku wielotomowej publikacji IPN pt. "Zostali na Wschodzie. Słownik inteligencji polskiej w ZSRS 1945–1991". Słownik prezentuje sylwetki kapłanów, nauczycieli, naukowców i innych przedstawicieli elit polskich, którzy po 1945 r. pozostali na terenie ZSRS. Pierwszy tom słownika zawiera osiemdziesiąt biogramów. - Jest to dzieło ukazujące się od zeszłego roku, teraz mamy drugi tom, a planowane są dwa, trzy kolejne - zapowiada Adam Hlebowicz. - Przytaczamy kilkaset życiorysów, ale tych ludzi możemy liczyć w tysiącach - stwierdza. 

- Gdyby nie polska inteligencja, to dzisiaj nie mówilibyśmy o Polakach i polskości na Wschodzie. Dzięki nim ona przetrwała w różnym wymiarze, gdyż nie chodziło tylko o znajomość języka polskiego, ale także ratowanie cmentarzy, zabytków, kościołów czy pałaców - podkreśla gość audycji. 

Czytaj również:

POSŁUCHAJ

23:56

"Zostali na Wschodzie". Wystawa IPN upamiętniająca Polaków w ZSRS (Przystanek Historia/Jedynka)

 

Wystawę otwarto w przeddzień 83. rocznicy agresji rosyjskiej na Polskę na dziedzińcu Zamku Królewskiego w Warszawie. 

Ponadto w audycji:

- Książka "Szucha 25. Pierwsze ministerstwo wolnej Polski" autorstwa Grzegorza Miki i Patryka Pleskota ukazuje niezwykłe dziedzictwo architektoniczne siedziby Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz jej losy na tle burzliwych wydarzeń XX w.

Gmach ministerstwa to pierwsza wzniesiona od podstaw siedziba ministerialna w II RP. Budynek odznacza się wysokim materialnym standardem i jest przykładem nowoczesnej architektury sięgającej do tradycji klasycznej i akademickiej. Unikatowe są wnętrza gmachu utrzymane w stylistyce polskiego art déco. W czasie II wojny światowej w siedzibie ministerstwa ulokowano niemiecki Urząd Komendanta Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego. Od tamtej pory adres Szucha 25 kojarzy się z miejscem męczeństwa Polaków i jest symbolem martyrologii narodu polskiego oraz niemieckiego terroru okupacyjnego.

O dziejach gmachu ministerstwa rozmawialiśmy z jednym z autorów książki "Szucha 25. Pierwsze ministerstwo wolnej Polski". Z Justyną Majchrzak rozmawiał dr hab. Patryk Pleskot z oddziałowego Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie.

- Generał Władysław Anders w oczach córki. Wypowiedź w 130. rocznicę urodzin gen. Władysława Andersa.

- Było/będzie. Wydarzenia organizowane przez IPN oraz wybrane artykuły na portalu przystanekhistoria.pl.

Audycja powstaje we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej i portalem IPN Przystanek Historia.

Tytuł audycji: Przystanek historia

Prowadzi: Paweł Lekki

Goście: Adam Hlebowicz (dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN)

Data emisji: 28.09.2022 r. 

Godzina emisji: 19.30

IAR/ans

Tak to bywało
Tak to bywało
cover
Odtwarzacz jest gotowy. Kliknij aby odtwarzać.