Zbrodnie sądowe stanu wojennego. Jakie wnioski płyną z badań IPN-u?

We wrześniu 2021 roku prezes Instytutu Pamięci Narodowej wraz z dyrektorem Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu przekazali opinii publicznej, że prokuratorzy Oddziałowych Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu otrzymali materiały dotyczące 143 wyroków wydanych przez sądy wojskowe w oparciu o przepisy dekretu o stanie wojennym celem oceny ich legalności. - Mamy pierwsze efekty - mówi Andrzej Pozorski.

Każdy wyrok to ludzka tragedia

Pierwszy etap zakończył się skierowaniem wniosków do Sądu Najwyższego, celem podjęcia uchwały zezwalającej na pociągnięcie do odpowiedzialności konkretnych sędziów i prokuratorów. - Wnioski dotyczą trzydziestu osób. Dwudziestu pięciu sędziów i pięciu prokuratorów. Na ten moment sześć wniosków rozpoznano prawomocnie, pięć wniosków zostało uwzględnionych - słyszymy. Gość audycji dodaje, że we wnioskach zawarto sto osiem czynów bezprawnych.

Co ważne, za każdym z tych czynów stoi tragedia konkretnego człowieka. W latach 80. XX wieku, po wprowadzeniu stanu wojennego wojskowy wymiar sprawiedliwości zyskał uprawnienia do orzekania wobec osób cywilnych. - Przed sądem stawiano każdą osobę, która publicznie wyrażała swoje poglądy czy przekonania, które były nieakceptowane przez ówczesne władze - wyjaśnia Andrzej Pozorski. Dodaje, że skala prześladowań świadczy o tym jak bardzo zagrożeni czuli się komuniści. 

Nie o zemstę, a o sprawiedliwość tu chodzi

Wśród pokrzywdzonych są m.in. ówcześni uczniowie, którzy flamastrem malowali symbole Polski Walczącej lub tacy, którzy rozrzucali z samochodu ulotki. Historie tych ludzi potoczyły się bardzo różnie. - Trzeba wziąć pod uwagę, że jeśli ktoś był skazany w latach 80., to kwestia dalszej edukacji czy znalezienia sobie pracy była przekreślona. Wiele osób wyjeżdżało z kraju, dostawali "wilczy bilet" - przypomina rozmówca Doroty Truszczak. A jednak wśród pokrzywdzonych, dziś nie widać chęci zemsty.

Przede wszystkim pragną oni otrzymać dokument, w którym stwierdzone będzie, że padli ofiarą sądowego bezprawia. - Skazywano ludzi niewinnych. Ci ludzie nie popełnili żadnego przestępstwa, nawet w systemie prawnym PRL. (...) Mamy czynnych sędziów Sądu Najwyższego, mamy sędziów Sądu Najwyższego w stanie spoczynku, mamy czynnego zawodowo sędziego Sądu Okręgowego, naszymi podejrzanymi są adwokaci, radcowie prawni... Nigdy nie jest za późno na przywracanie sprawiedliwości - podsumowuje.

W audycji także: 

- 10-lecie rozpoczęcia prac na warszawskiej "Łączce", gdzie w latach 40. i 50. ubiegłego wieku pochowano ofiary zbrodni komunistycznych, przywracanie pamięci o żołnierzach wyklętych i ich godny pochówek. Gość: prof. Krzysztof Szwagrzyk, zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, p.o. dyrektor Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN.

- Książka Jarosława Molendy "Alfred Szklarski - sprzedawca marzeń. Pierwsza biografia twórcy przygód Tomka Wilmowskiego". Książki o przygodach Tomka Wilmowskiego zachwyciły nastolatków i zapewniły Alfredowi Szklarskiemu sukces, którego w Polsce nie udało się później długo powtórzyć żadnemu autorowi piszącemu dla młodzieży. Łączny nakład sagi wyniósł ponad 10 mln egzemplarzy, a pisarz, znany początkowo głównie na Śląsku, zyskał międzynarodowy rozgłos - jego powieści przetłumaczono na kilkanaście języków. Powołany do życia przez Szklarskiego bohater, przemierzający najodleglejsze krainy, doskonale orientujący się w ich historii, kulturze oraz zwyczajach, musiał przykuwać uwagę, był wzorem do naśladowania i - zarazem - obiektem zawiści. Powieści uczyły nie tylko geografii i historii, ale także męstwa i prawdziwej przyjaźni. Kształtowały wyobraźnię kliku pokoleń młodych czytelników. Co wiemy o ich autorze? Jego portret, który otrzymujemy, może zaskakiwać. Gość: Jarosław Molenda.

- Wydarzenia organizowane przez IPN, a także artykuły na portalu przystanekhistoria.pl.

Czytaj też:

mg