Zabytki w Polsce. Ile ich jest i jakie są kryteria przyznania takiego statusu?

Zabytki to nie tylko obiekty 

Rejestr zabytków jest podstawową formą ochrony zabyt­ków i prowadzony jest na podstawie Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 r. (Dz.U. 2003 Nr 162 poz. 1568) oraz Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Na­rodowego z 2011 roku w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skra­dzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz. U. z 2011 r. nr 113, poz. 661). 

Jak podkreśla prof. Katarzyna Zalasińska, dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa zabytki to nie są tylko obiekty, ale również obszary. - Jeżeli myślimy o zabytkach, to mamy na myśli obiekty, a są to także obszary, które stanowią 1-2 proc. zarejestrowanych zabytków. Są to często całe przestrzenie miast - mówi. 

Co ważne, ochrona obiektów zabytkowych, które znajdują się na terenie danej gminy, leży po stronie władz lokalnych, samorządu lokalnego. - Rejestr zabytków to jest 80 tys. obiektów i obszarów, ale nie jest to jedyna lista, którą mamy, ponieważ działają również ewidencje gminne i wojewódzkie, a tam znajdziemy ok. 700 tys. obiektów, więc grupy zabytków są znacznie szersze - zaznacza gość Jedynki. 

Wpis do rejestru

Rejestr dla zabytków na terenie województwa prowadzi wojewódzki konserwator zabytków. Wpis do rejestru mogą zainicjować osoby prywatne bądź różnego rodzaju stowarzyszenia. - Osoba fizyczna może zgłosić się do konserwatora, wtedy on rozważa, czy będzie korzystać ze swoich kompetencji. Również organizacje społeczne, stowarzyszenia czy fundacje mogą takie postępowania o wpis do rejestru zainicjować - wyjaśnia gość Jedynki. 

W przypadku, gdy osoba fizyczna chce zgłosić zabytek, który jest umiejscowiony na terenie jej posiadłości, może uzyskać dofinansowanie. - Wielu właścicielom zabytków zależy na wpisie do rejestru. Mimo że wprowadza on dodatkowe obowiązki, rodzi nowe możliwości związane z pozyskiwaniem dofinansowania, a w ostatnich latach nakłady na dofinansowanie prac przy zabytkach wzrastają - przyznaje prof. Zalasińska. 

Wiek zabytków 

Czy zabytki muszą mieć określony wiek, żeby zostały wpisane do rejestru zabytków? Jak wyjaśnia rozmówczyni Romana Czejarka, w żadnych przepisach nie ma podanej cezury wieku. - Definicja zabytków pojawia się w 1918 roku, a 31 października, przed formalnym odzyskaniem przez Polskę niepodległości, pojawia się dekret o opiece nad zabytkami. Nigdy w żadnych przepisach od 1918 roku nie było cezury wieku - tłumaczy.

Czytaj także:

Tytuł audycji: Cztery pory roku

Prowadził: Roman Czejarek

Gość: prof. Katarzyna Zalasińska (dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa)

Data emisji: 13.01.2023

Godzina emisji: 9.34

ans