Czas powojenny w rodzinie i w historii Polski. Ostatni tom wspomnień Zofii z Odrowąż-Pieniążków Skąpskiej

Zofia z Odrowąż-Pieniążków Skąpska - ziemianka, urodzona w 1881 roku, zainteresowana muzyką, literaturą i nauką, działaczka społeczna - opisywała na bieżąco codzienność swojej rodziny od początku XX wieku, na tle najważniejszych wydarzeń historycznych. - Moja babka spisywała swoje wspomnienia i zawarła je w 21 stukartkowych zeszytach, które ja przeczytałem i przepisałem. Charakter pisma nie był łatwy do odczytania, okazało się, że poza jedną nieżyjącą już kuzynką, jestem jedyną osobą w rodzinie, która jest w stanie odczytać te zapiski - mówi w Programie 1 Polskiego Radia Rafał Skąpski, wnuk Zofii z Odrowąż-Pieniążków Skąpskiej. 

Dzieciństwo i młodość spędziła w Krakowie. Była zachęcana do tego, żeby studiować pianistykę i wyjechać za granicę, jednak śmierć ojca pokrzyżowała te plany. - Diametralnie zmieniła się jej sytuacja materialna, zaczęła poszukiwania nowej pracy jako prywatna nauczycielka ucząca w domach. Zrządzeniem losu poznała swojego przyszłego męża i po dwóch latach narzeczeństwa wyszła za Jana Skąpskiego - opowiada gość Jedynki. - Ta zmiana planów życiowych spowodowała, że z wybitnej pianistki stała się ziemianką, gospodynią, która musiała zajmować się trzodą, dbać o gospodarstwo rolne - dodaje. 

Czas powojenny w zapiskach 

Tom trzeci wspomnień dotyczy niełatwego czasu powojennego, gdy - pozbawiona majątku - razem z mężem podejmuje nowe wyzwanie zawodowe i dba o ukształtowanie postaw wnuków. Na kanwie poprzednich tomów Teatr Polskiego Radia zrealizował dwa słuchowiska. 

- W zasadzie każdy z tych tomów kończy się na ważnym okresie w życiu dziadków Skąpskich i ważnym okresie w historii Polski - wskazuje Rafał Skąpski. - W tomie trzecim opisany jest okres powojenny, który diametralnie zmieniał sytuację społeczną i zawodową osób starszych, które podejmują trud pracy zawodowej. Wtedy nie było systemu emerytalnego, dlatego musieli zarabiać na siebie i ostatnie kilka lat życia Jana spędzają razem w Ząbkowicach Śląskich. (...) W tych pamiętnikach jest zderzenie wielkiej i małej historii: państwa, narodu, i historii konkretnej rodziny - dodaje. 

Zofia z Odrowąż-Pieniążków Skąpska angażowała się społecznie, była członkinią koła ziemianek polskich, pisała różnego rodzaju artykuły dla panien z dobrego domu. Po śmierci męża Jana odczuwała samotność, którą wyraźnie widać w pozostawionych pamiętnikach. - Bardzo wyraźnie jest odnotowywana samotność człowieka odchodzącego, mimo że Zofia jest wśród bardzo serdecznej i troskliwej rodziny, to jest to samotność i świadomość odchodzenia, tego, że jest się coraz mniej przydatnym dla innych - podkreśla rozmówca Magdy Mikołajczuk. 

Wątek egzotyczny w historii rodziny Skąpskich  

Jeden z synów Zofii z Odrowąż-Pieniążków Skąpskiej pracował za granicą, głównie w Ameryce Południowej. Wraz z żoną i dwójką dzieci wyjechał do Paragwaju, gdzie narodziło się im trzecie dziecko. - Stryj Kornel dotarł do Francji, wstąpił do wojska, następnie z Wojskiem Polskim znalazł się w Londynie i tam poznał swoją drugą żonę. Kiedy okazało się, że w Anglii trudno Polakom znaleźć pracę, zaczęli zastanawiać się nad dalszymi planami i zrealizowali te plany kilkuletnim pobytem w Paragwaju - opowiada Rafał Skąpski. - Opisy, jak zarabiano pieniądze czy spędzano wolny czas w Paragwaju, są niezwykle ciekawe i zawdzięczamy to temu, że stryj przysyłał do babci bardzo szczegółowe listy, które ona później przepisywała - przyznaje. 

Czytaj również:

Tytuł audycji: Moje książki

Prowadzi: Magda Mikołajczuk

Gość: Rafał Skąpski (wnuk Zofii z Odrowąż-Pieniążków Skąpskiej, który przygotował do druku jej wspomnienia)

Data emisji: 25.01.2023

Godzina emisji: 23.05

ans/kor