Ogrody Izabeli Czartoryskiej w Powązkach i Puławach

Podwarszawska letnia rezydencja Czartoryskich w Powązkach, w której mieścił się jeden z ogrodów księżnej, uległa zniszczeniu podczas insurekcji kościuszkowskiej, jednak zachowały się uwieczniające ją dzieła Jana Piotra Norblina. Do stworzenia ogrodu Izabela Czartoryska zaangażowała Efraima Szregera; architekt realizował dzieło w latach 1771-1774. 

Obiekt miał charakter wioski ogrodowej. Składał się z bogato wyposażonych domków naśladujących posiadłości wiejskie. Urzędowała w nich Izabela Czartoryska wraz z dziećmi i gośćmi. Inspiracja do stworzenia powązkowskiej wioski płynęła w Wersalu, gdzie znajdowała się wioska Marii Antoniny. Jak wyjaśnia dr Anna Majdecka-Strzeżek, architekt krajobrazu, na potrzeby budowy ogrodu w Powązkach spiętrzono tamtejszą rzekę Rudawkę. - Uczyniła ona bardzo atrakcyjny krajobrazowo teren z dwiema wyspami - opowiada gość "Eureki".

Każdy z domków w Powązkach otaczał ogródek. Był to wyraz cenionego przez księżną bliskiego kontaktu z naturą. - Dzieci Czartoryskich wspominały, że mama uczyła ich podejścia, by umieć obchodzić się z ogrodem i korzystać z tego, co ogród przynosi - tłumaczy rozmówczyni Katarzyny Jankowskiej.

Nowy sposób projektowania

Równie znakomitym dziełem księżnej Czartoryskiej były pałac i park w Puławach. Do ich budowy wynajęto najlepszych artystów, budowniczych i architektów tamtych czasów.

Tradycja puławskiej rezydencji sięga XVII wieku, kiedy to wybudowano tam mur obronny. W tym celu wykorzystano specyficzne warunki ukształtowania terenu. Od 1784 roku obiekt stał się stałym miejscem zamieszkania rodu Czartoryskich. Księżna Izabela aktywnie włączyła się wówczas w plany przekształcenia części pałacowej i parkowej. - Warto wiedzieć, że Puławy wcześniej były pięknym, wspaniale zaprojektowanym ogrodem barokowym. Czasy Izabeli to czasy, kiedy zwraca się uwagę na inne sposoby kształtowania przestrzeni: kształtowanie parków krajobrazowych - mówi dr Anna Majdecka-Strzeżek.

W tworzeniu nowego parku księżną wspierali między innymi James Savage, Jan Piotr Norblin, Dionizy Mikler i Chrystian Piotr Aigner. - To były pierwsze działania w takim zakresie kształtowania ogrodów w Polsce. I były niebywale udane - zaznacza architekt krajobrazu.

Czytaj również: 

Jak zaplanować ogród? 

Swoje przemyślenia na temat aranżacji ogrodów Izabela Czartoryska zawarła w traktacie "Myśli różne o sposobie zakładania ogrodów". Pierwsze wydanie dzieła miało miejsce w 1805 roku. Znalazły się w nim najważniejsze elementy wiążące się ze sposobem kształtowania przestrzeni ogrodu, jak również związane z tym przemyślenia arystokratki.

Swój traktat księżna rozpoczęła od porad dotyczących zakładania ogrodu. Jej zapiski pokrywają się z tym, na co zwracają uwagę współcześni architekci krajobrazu. - Ważne jest rozpoznanie okolicy i specyfiki, wybranie właściwego miejsca na dom i odpowiedni dobór roślin. Księżna zwraca także uwagę, że wyjątkową wspaniałością dla ogrodu jest obecność starych drzew, które należy szanować i utrwalać - wymienia gość "Eureki".

Ponadto w audycji: 

Urodziny Józefa Poniatowskiego 

Bohater, dowódca, patriota, jego życie stało się legendą, którą do dziś kultywujemy. Wierny Napoleonowi, u boku cesarza pragnął zrealizować ambicje patriotyczne. Obok kariery politycznej i wojskowej, znany był z barwnego życia towarzyskiego, licznych romansów i hucznych zabaw.

Pałac pod Blachą organizuje urodziny księcia Józefa. W dniach 5 i 6 maja odbędzie się między innymi konferencja naukowa poświęcona bohaterom epoki oraz otwarcie wystawy "Ci piekielni lansjerzy! Los infernos picadores!". Na wystawie prezentowane będą militaria, pamiątki z epoki oraz przedstawienia malarskie i graficzne związane ze szlakiem bojowym obydwu lansjerskich pułków, w których pod rozkazami Napoleona służyli Polacy. Pierwszy z nich, zwany potocznie Lansjerami Nadwiślańskimi, wywodzi się jeszcze z jazdy legionów polskich we Włoszech.

Gościem audycji był dr Mariusz Klarecki, kurator Pałacu pod Blachą. 

Polskie Radio objęło patronat medialny nad wydarzeniem.