Orlęta Powstania Warszawskiego, czyli mali bohaterowie w tysiącletniej historii Polski

Co wiemy o bohaterskich dzieciach?

O małych powstańcach walczącej w 1944 roku Warszawy wiemy coraz więcej. Ich historię dokumentują publikacje, filmy, wystawy, Muzeum Powstania Warszawskiego, wspomnienia świadków historii czy rodzinne opowieści. Historię wielu z nich można znaleźć w książce "Najmłodsi bohaterowie. Historia polskich dzieci X – XXI wiek", której autorami są: Wojciech Polak, Sylwia Galij-Skarbińska i ks. Michał Damazyn. Autorzy nazywają kilku i kilkunastoletnich bohaterów zrywu orlętami Powstania Warszawskiego. 

Co wiemy o bohaterskich dzieciach z tej odległej historii sięgającej X wieku? Kim były? - O tych dzieciach z dawniejszych epok wiemy mniej niż od XIX wieku, ponieważ jest mniejsza ilość źródeł na ten temat. Opisujemy nie tylko te heroiczne wystąpienia dotyczące dawnych epok, ale także postawy, zadania wyzwania, które stawały przed tymi młodymi ludźmi - mówi na antenie Programu 1 Polskiego Radia prof. Wojciech Polak, historyk z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, współautor książki "Najmłodsi bohaterowie. Historia polskich dzieci X – XXI wiek". - Były to rzeczy przerastające tych młodych ludzi, ani musieli jednak sobie z tym poradzić - dodaje. 

Przykłady ludzkiego heroizmu 

Czy każda epoka naszych dziejów ma swoich małych bohaterów? Prof. Polak zwraca uwagę, że na przestrzeni lat walczące dzieci były przykładem zwykłego, ludzkiego heroizmu. - Chłopiec, który ucieka, idzie do Powstania Styczniowego, chłopiec, który na tablicy szkolnej pisze pochwałę Konstytucji Trzeciego Maja, co powoduje represje niewyobrażalne i rozpoczyna otoczenie się sprawą filomatów - wymienia. - Dzieci w XX wieku walczył w rozmaitych naszych wojnach o niepodległość: Orlęta Lwowskie, Sokołowskie, Orlęta Walczącej Warszawy i szereg innych Orląt, a także dzieci, które brały udział w ratowaniu Żydów - podkreśla historyk. 

- Dzieci, które bohatersko odmawiały w zaborze pruskim przyjmowania niemieckich modlitewników czy modlitwy po niemiecku jako narzędzia germanizacji dzieci, które już w czasach PRL u brały udział w niezależnym harcerstwie, należały do, jak mniemam, do podziemnego harcerstwa albo walczyły o szkołach przeciwko zdejmowaniu krzyży w klasach, albo w czasach "Solidarności" wychodziły na ulicę i demonstrowały - opowiada. 

Ponadto w audycji: 

Holenderski malarz Theo Huson był tak zachwycony urodą Ewy Faryaszewskiej, dwudziestokilkulatki z długim warkoczem, że w 1991 r. namalował jej portret. Z kolei w 2023 roku film o tej malarce i uczestniczce Powstania Warszawskiego planują zrealizować Paulina Kądziela studentka malarstwa wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych i Kamila Czugaj scenografka i specjalistka od kostiumów z udziałem sporej grupy rekonstruktorów historycznych.

Ewa Faryaszewska miała 24 lata kiedy wybuchło Powstanie Warszawskie. Zrobiła kolorowe zdjęcia walczącej stolicy. Zginęła w końcu sierpnia 1944 roku podczas przenoszenia w bezpieczne miejsce dóbr kultury na Starym Mieście w Warszawie. Dlaczego Ewa Faryaszewska trwa w pamięci kolejnych pokoleń? Gościem "Eureki" będzie Paulina Kądziela. 

Czytaj również: 

Tytuł audycji: Eureka

Prowadziła: Dorota Truszczak 

Goście: prof. Wojciech Polak (historyk z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu), Paulina Kądziela (studentka malarstwa wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych)

Data emisji: 3.08.2023 r. 

Godzina emisji: 19.30

ans