Kobiety w "Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej

W sobotę (9 września) w Ogrodzie Saskim w Warszawie, w ramach kolejnej, 12. odsłony akcji Narodowe Czytanie, będzie można posłuchać "Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej w interpretacji znanych i lubianych aktorów. W Narodowym Czytaniu wezmą udział także dziennikarze Programu 1 Polskiego Radia. 

YouTube/Poland in Lithuania

Kobieta musi zawalczyć o siebie

"Nad Niemnem" to najbardziej znana powieść Elizy Orzeszkowej. Powstawała w latach 1886-1887, w formie książki ukazała się w 1888 roku. Trzytomowy utwór przedstawia panoramę polskiego społeczeństwa drugiej połowy XIX wieku. To jedna z najważniejszych pozycji literatury polskiej, podejmująca tematykę powstania styczniowego.

Na kartach powieści znajdziemy wiele bohaterek. W tym dwie, które wybrały zupełnie inne drogi życiowe, podjęły zupełnie inne decyzje. 

Mamy urodziwą i inteligentną ubogą szlachciankę, żyjącą na łaskawym chlebie u bogatszej rodziny Korczyńskich, Justynę Orzelską, która odrzuca oświadczyny majętnego Teofila Różyca, związuje się ostatecznie z chłopem Janem Bohatyrowiczem. Justyna dosłownie "zrzuca gorset" i staje się kobietą nowoczesną.

Jest też Marta Korczyńska - sierota wychowana przez Korczyńskich, która po upadku powstania styczniowego nie zdecydowała się na małżeństwo z ukochanym - Anzelmem Bohatyrowiczem, w obawie przed utratą pozycji społecznej, wstydząc się ubogiego adoratora i bojąc się ciężkiej pracy. Jest zgorzkniała, żałująca.

- Powieści Elizy Orzeszkowej, nie tylko "Nad Niemnem", pokazują, że kobieta musi zawalczyć o siebie. Ona wcale nie każe kobietom rezygnować z małżeństwa, z macierzyństwa, jak by się mogło wydawać, ale mówi o tym, że kobieta musi iść odważnie przez życie. Ma prawo do wyboru własnej drogi, ale nie kosztem innych ludzi - wskazała historyk literatury prof. Maria Jolanta Olszewska.

Narodowe Czytanie

Narodowe Czytanie - coroczna akcja wspólnego czytania wybranej lektury, do której przyłączyć się mogą wszystkie chętne osoby prywatne oraz instytucje publiczne w kraju i za granicą - zostało zainicjowane w 2012 roku wspólną lekturą "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza.

W 2013 roku w całej Polsce odbyło się czytanie dzieł Aleksandra Fredry, a rok później przeczytano Trylogię Henryka Sienkiewicza. W kolejnych latach Polacy czytali: "Lalkę" Bolesława Prusa (2015), "Quo vadis" Henryka Sienkiewicza (2016), "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego (2017).

W związku z jubileuszem setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, w 2018 roku prezydent Andrzej Duda wraz z małżonką Agatą Kornhauser-Dudą zaprosili do lektury "Przedwiośnia" Stefana Żeromskiego. Zachęcali też do czytania "Antologii Niepodległości" - specjalnie przygotowanego na tę okazję zbioru powstałych na przestrzeni wieków utworów, zaliczanych do kanonu polskiej literatury patriotycznej.

W 2019 roku lekturą Narodowego Czytania były "Nowele polskie" - zbiór ośmiu utworów autorstwa Elizy Orzeszkowej, Marii Konopnickiej, Bolesława Prusa, Brunona Schulza, Władysława Stanisława Reymonta, Stefana Żeromskiego, Henryka Sienkiewicza i Henryka Rzewuskiego. Rok później wybrana została "Balladyna" Juliusza Słowackiego. 

Podczas jubileuszowej, 10. odsłony czytano "Moralność pani Dulskiej" Gabrieli Zapolskiej, a w 2022 roku odbyło się wspólne czytanie "Ballad i romansów" Adama Mickiewicza - w 200. rocznicę ich pierwszej publikacji. 

Czytaj także:

SZCZEGÓŁY NARODOWEGO CZYTANIA W SPECJALNYM SERWISIE