Edmund Niziurski. Autor kultowych powieści dla młodzieży

Czy Niziurski wciąż jest popularny?

Edmund Niziurski uwielbiany jest do dzisiaj za dynamiczną akcję swoich powieści, zawarty w nich absurdalny humor słowny, groteskowe imiona i nazwiska bohaterów (Wieńczysław Nieszczególny, Chryzostom Cherlawy). - Wiele osób powraca do jego książek z sentymentu, inni, żeby zarazić nimi własne dzieci - wskazuje Magda Mikołajczuk. Do miłośników prozy Niziurskiego należał m.in. nieżyjący już pisarz Jerzy Pilch.

O kim pisał Edmund Niziurski?

Bohaterowie książek Niziurskiego to zwykle młodzi ludzie mający problem z dostosowaniem się do szkolnej rzeczywistości. W roku 1966 bohater "Kulturalnej Jedynki" tak mówił o źródłach swoich literackich pomysłów: "Staram się patrzeć na świat oczami dziecka i wymierzać sprawiedliwość światu z pozycji ławki szkolnej. W moim wieku jest to trochę kłopotliwe, ale odwołuję się do mojej własnej pamięci. Poza tym sam mam dzieci". 

Pisarz przekonywał wówczas, że na to, co dzieje się w szkolnej klasie, patrzy jak na "mikrokosmos". - Problemy, które przeżywamy w świecie dorosłych, w jakiś sposób odbijają się również w świecie dziecięcym. Nawet występują tam w formie klinicznie czystszej, bardziej wyrazistej - mówił. Dodawał jednocześnie, że nauczyciele nierzadko byli zdenerwowani własnym obrazem w powieściach Niziurskiego. 

Jakie książki pisał Edmund Niziurski?

"Sposób na Alcybiadesa" to powieść dla młodzieży autorstwa Edmunda Niziurskiego, wydana w 1964 roku. I właśnie ten tytuł z dzieciństwa najlepiej pamięta Marcin Wicha, pisarz i grafik. - Dopiero po latach, kiedy zacząłem spotykać ludzi, którzy z pełną powagą twierdzili, że to jest największy polski prozaik, zaintrygowany sięgnąłem do zbioru opowiadań "Trzynasty występek" - zdradza gość audycji "Kulturalna Jedynka". 

Zdaniem Anny Czernow w książkach Niziurskiego odnajdziemy realizm magiczny dziecięcości. Zastana rzeczywistość nabierała tam nowych wymiarów. - Zdarzenia, przedmioty, budynki, lekcje... To wszystko nabierało tajemniczości. Wymiaru, który zachęcał do eksploracji. (...) Bohaterowie Niziurskiego banalną rzeczywistość szkoły opisują jako magiczny zupełnie świat - analizuje rozmówczyni Polskiego Radia. 

Skąd pochodził Edmund Niziurski?

Pisarz był silnie związany z Kielecczyzną. Akcja kilku powieści rozgrywa się w fikcyjnych miejscowościach: Wilczków w Księdze urwisów, Niekłaj, Odrzywoły, które można umiejscowić w tym regionie. Niektóre opowiadania (Dzwonnik od świętego Floriana) rozgrywają się w tym regionie w okresie międzywojennym i upamiętniają wielkie strajki chłopskie w okresie sanacji. W późniejszych utworach Niziurski często osiągał znakomite efekty pod względem formy, posługując się realizmem magicznym (Siódme wtajemniczenie, 1969) czy groteską (Awantury kosmiczne). Tonacja kolejnych utworów jest pod wieloma względami coraz bardziej pesymistyczna, charakterystycznymi postaciami stają się outsiderzy niemogący dopasować się do szkolnego otoczenia, w którym niebezpieczni są nie tylko nauczyciele, ale także inni uczniowie.

Czytaj również: