Zygmunt Freud i jego teoria popędu. Między geniuszem a szarlatanerią

Zygmunt Freud. Szarlatan czy geniusz?

Prof. Paweł Dybel zwraca uwagę, że każdego roku ukazuje się szereg artykułów, których autorzy patrzą na dokonania Zygmunta Freuda z przeciwstawnych biegunów. - Jedni starają się po raz kolejny udowadniać, że teoria Freuda nie jest nic warta, że to czysta szarlataneria. Równocześnie pojawia się mniej więcej taka sama liczba artykułów, w których odkrywa się nowe aspekty jego teorii - wskazuje. 

Dodaje, że ta druga grupa autorów stara się wykazać, że owa teoria Freuda na tyle mocno zrewolucjonizowała nasze wyobrażenie na temat człowieka i jego kultury, że stała się "immanentną częścią nauk humanistycznych, nauk społecznych czy filozofii". Co ważne, Freud nie był z wykształcenia filozofem. - Chodził na wykłady Franza Brentano w Wiedniu, w jego pismach jest sporo odniesień do tradycji filozoficznej - zaznaczył prof. Dybel. 

Zygmunt Freud ukuł m.in. własne pojęcie "nieświadomości". - Uważał, że odpowiada ono pojęciu "bytu w sobie" Kanta - podkreśla gość "Eureki". 

Freud a filozofia

Filozoficzne inspiracje Freuda szczególnego znaczenia nabrały na początku lat 60. XX wieku. - Wówczas pojawił się nurt nazywany postmodernizmem, wtedy pojawiły się nowe koncepcje hermeneutyczne. Wtedy ten Freud jest odkrywany po raz drugi, jako autor wprowadzający pojęcia będące wyzwaniem dla filozofii. Pojęcia, które każą w nowy sposób spojrzeć na fenomen tożsamości ludzkiej - wyjaśnia rozmówca Jakuba Domoradzkiego. 

Jak ewoluowała teoria freudowska?

W teorii Freuda popędy seksualne odgrywają istotną rolę, ale nie jest tak, że wszystko sprowadza się w niej do seksualności. - Krytycy zwykli posługiwać się pojęciem "panseksualizmu". W jakimś sensie taki pogląd byłby po części uzasadniony w odniesieniu do "wczesnego Freuda". Natomiast jeśli weźmiemy pod uwagę "dojrzałego Freuda", to ten zarzut okazuje się mocno wątpliwy - przypomina prof. Paweł Dybel. Precyzuje, że w pismach austriackiego neurologa i psychiatry obok popędów seksualnych pojawiają się wówczas również popędy śmierci, popędy agresji i destrukcji. - Okazują się one w pewnym sensie bardziej fundamentalne - nie ma wątpliwości gość Jedynki.