Jaki jest mechanizm zegara biologicznego?

Czym jest zegar biologiczny? 

Jak mówi profesor Elżbieta Pyza, kierownik Zakładu Biologii i Obrazowania Komórki Instytutu Zoologii i Badań Biomedycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, zegar biologiczny jest takim mechanizmem komórkowym, który pozwala przewidywać zmianę czasu w środowisku. - Jest to tzw. konsekwencja tego, że żyjemy na świecie. Taki wewnętrzny komórkowy zegar zsynchronizowany jest z dobowymi zmianami dnia i nocy - tłumaczy. 

Zegar biologiczny jest w stanie funkcjonować bez zewnętrznych dawców czasu, czyli dobowych zmian temperatury czy dobowych zmian światła i ciemności. - Dzień i noc to jest taki najważniejszy synchronizator, jeżeli chodzi o dobowe rytmy biologiczne - wyjaśnia gość audycji. - Bo rytmy dobowe są najbardziej odczuwalne - dodaje. 

Molekularny mechanizm działania

W 2017 roku trzech wybitnych amerykańskich naukowców: Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash oraz Michael W. Young otrzymało Nagrodę Nobla w dziedzinie filozofii lub medycyny za odkrycia mechanizmów molekularnych kontrolujących rytm dobowy. - Przyznano ją za odkrycie molekularnego zegara u muszki owocowej - mówi prof. Elżbieta Pyza. - Okazało się, że ten sam mechanizm tzw. sprzężenia zwrotnego ujemnego funkcjonuje również w zegarze u ssaków, w tym również u człowieka, więc sam mechanizm jest podobny. U muszki odkryto po raz pierwszy geny zegara - wyjaśnia gość audycji. 

Czy każdy człowiek ma swój indywidualny zegar biologiczny? 

- Są to cechy genetyczne, jednak możemy zegar zmusić do tego, żeby zsynchronizował się z innymi warunkami zewnętrznymi - stwierdza prof. Elżbieta Pyza. - Jeżeli się przemieścimy wzdłuż stref czasowych, do innej strefy, to nasz zegar zsynchronizuje się z nią i zaczniemy po kilku dniach normalnie funkcjonować. Czy będziemy w USA, czy na Dalekim Wschodzie to nie będzie miało różnicy, nasz zegar dostosuje się do zmian zewnętrznych - dodaje. 

Prof. Elżbieta Pyza podczas audycji wyjaśniła, jak mózg zmienia się w zależności od pory dnia, jak zmienia swoje działanie i swoją aktywność oraz jaki wpływ na nasze samopoczucie ma na przykład praca zmianowa. 

Tytuł audycji: "Wieczór odkrywców" w paśmie "Eureka" 

Prowadzi: Krzysztof Michalski 

Gość: prof. Elżbieta Pyza (kierownik Zakładu Biologii i Obrazowania Komórki Instytutu Zoologii i Badań Biomedycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, wybitna badaczka neuronalnych mechanizmów zegara biologicznego)

Data emisji: 8.02.2021 r. 

Godzina emisji: 19.07

ans