Obrona granic Polski w latach 1918-21 - od wojny o Lwów do pokoju ryskiego

Ale odrodzona 11 listopada 1918 roku Polska nie miała ani metra pewnej granicy. Musiała ją wywalczyć i obronić, aby jej obraz zaistniał na mapie. Granica z Niemcami dotyczyła sporu o Wielkopolskę zakończonego zwycięskim dla nas powstaniem, a następnie zapisem na naszą rzecz w traktacie wersalskim z czerwca 1919 roku. Traktat, za sprawą wielu polskich zabiegów dyplomatycznych, rozstrzygał także naszą granicę na północy, tworząc Wolne Miasto Gdańsk pod kontrolą Ligi Narodów. Postanawiał o organizacji plebiscytów, które miały określić los Śląska, Mazur, Warmii i Powiśla.

Walki o granicę na południu i wschodzie

Najbliższe miesiące, które przyniosły i sukcesy, i porażki, pokazały, że i tu nie obyło się bez walki. Tak jak i z południowym sąsiadem – Czechosłowacją o Śląsk Cieszyński w 1919 roku, ostatecznie podzielony na rzecz obu krajów przez Radę Ambasadorów.

Największą niewiadomą była granica wschodnia. Ustalenia konferencji wersalskiej jej nie dotyczyły. Skomplikowana była sytuacja na Ukrainie. Powstała bolszewicka Ukraińska Republika Rad. Z kolei Ukraińska Republika Ludowa zjednoczyła się z Zachodnioukraińską Republiką Ludową, toczącą od listopada 1918 roku wojnę z Polską, rozpoczętą zajęciem Lwowa. Kilkumiesięczne walki o Lwów i inne miasta zakończył rozejm z 1 września 1919 roku, podpisany przez Józefa Piłsudskiego i Semena Petlurę.

W następnym roku ustalono granicę na rzece Zbrucz i zdecydowano o współdziałaniu wojskowym przeciw objętej wojną domową Rosji bolszewickiej. Spektakularnym przykładem działania były walki Polaków i Ukraińców z bolszewikami o Kijów. Sprawa bolszewików i ich rewolucji, która miała rozszerzyć się na całą Europę, napotykała na swojej drodze Polskę. Bolszewicka dyrektywa nr 1896 głosiła, że po trupie Polski wiedzie droga do wszechświatowego pożaru. Ta droga rozpoczęła się 14 lutego 1919 roku w Mostach na Białorusi. Wojna polsko-bolszewicka przyniosła wielomiesięczny heroiczny wysiłek nowego państwa polskiego. Zakończył się zwycięstwem Polski nad Rosją Bolszewicką w spektakularnych bitwach 1920 roku: sierpniowej Warszawskiej i wrześniowej Niemeńskiej, a ostatecznie podpisaniem traktatu ryskiego 18 marca 1921 roku.

​Traktat ustalił granicę wschodnią na linii II rozbioru Polski. Ale dlaczego do dziś wypowiadane są pytania i opinie: czy traktat był sukcesem czy porażką polskiej dyplomacji? Polska wygrała na polu bitwy, ale czy w rokowaniach? O tym w audycji. 

Czytaj także:

Tytuł audycji: Historia żywa

Prowadzi: Dorota Truszczak

Gość: prof. Andrzej Nowak (historyk, publicysta, nauczyciel akademicki, sowietolog, autor "Dziejów Polski")

Data emisji: 20.06.2022 r. 

Godzina emisji: 21.10

ans