173. rocznica śmierci Chopina. "Jedyne takie miejsce" w Żelazowej Woli

Historia domu narodzin Chopina

Na przełomie XVIII i XIX w. Żelazowa Wola została odkupiona od Paprockich przez zubożałą rodzinę hrabiów Skarbków. Kacper i Ludwika Skarbkowie zamieszkali we dworze z dwiema oficynami, a guwernerem ich dzieci był Mikołaj Chopin, ojciec Fryderyka, który w 1806 roku poślubił Justynę z Krzyżanowskich, krewną gospodarzy. - W czasie, kiedy przebywali tu Chopinowie, to był budynek gospodarczy, w źródłach historycznych opisany jako oficyna gospodarcza. Główny budynek mieszkalny znajdował się naprzeciwko i tam wprowadzają się nowi właściciele tego miejsca, w 1798 roku była to polska rodzina arystokratów - hrabia Kacper Skarbek i hrabina Ludwika - mówi w Programie 1 Polskiego Radia Andrzej Fortuna, przewodnik. 

Fryderyk Chopin przyszedł na świat 1 marca 1810 roku. Ta data jest jedną z dwóch, która jest przypisywana narodzinom wielkiego kompozytora. - Data 1 marca jest najbardziej prawdopodobna, ponieważ dysponujemy kilkoma ważnymi dokumentami, m.in. deklaracją samego Fryderyka, w której składa podziękowanie za przyjęcie w poczet członków Towarzystwa Literackiego, że urodził się 1 marca w Żelazowej Woli w woj. mazowieckim - podkreśla Andrzej Fortuna. - Drugą datą, która się pojawia, jest 22 lutego. Odnajdujemy ją w księdze parafialnej w kościele w Brochowie, gdzie mały Fryderyk został ochrzczony. Jednak z dokumentów rodzinnych zachowały się dwa listy, od mamy i siostry Chopina, i obie panie niezależnie, w różnych okresach, wysyłają Fryderykowi do Paryża życzenia urodzinowe i obie wymieniają datę 1 marca - opowiada gość Jedynki. 

Przeprowadzka do Warszawy

Żelazowa Wola kojarzy się z postacią Fryderyka Chopina, jednak spędził on tam zaledwie kilka miesięcy po swoich narodzinach. Jesienią, 1810 roku rodzina przeniosła się do Warszawy. - Wskutek przenosin Fryderyk Chopin stał się warszawiakiem i spędził tam pierwszą część życia, czyli 20 lat. Tu koncentrujemy się głównie na osobie taty - Mikołaja, który otrzymał propozycję objęcia stanowiska wykładowcy języka francuskiego, w tamtej epoce bardzo popularnego - zaznacza przewodnik. - Mikołaj głównie zawodowo zajmował się nauczaniem kultury francuskiej, literatury, dobrych obyczajów, a przede wszystkim swojego ojczystego języka - wymienia gość Jedynki. 

Po przeprowadzce Fryderyk często przyjeżdżał do rodzinnej miejscowości, dawał koncerty w okolicznym parku. - Bywał tutaj przy każdej nadarzającej się okazji, więcej niż zostało to udokumentowane - podkreśla Andrzej Fortuna. 

Po raz pierwszy oficjalnie upamiętniono Chopina obok miejsca jego urodzin w roku 1894. Wtedy to rosyjski kompozytor Milij Bałakiriew doprowadził swoimi działaniami do tego, że w parku odsłonięto pierwszy pomnik kompozytora. - Pod koniec XIX wieku przybywa na te tereny działacz muzyczny, kompozytor Bałakiriew, rosyjski kompozytor, który przybywa do miejsca urodzin swojego idola, a budynek wtedy znajdował się w ruinie - opowiada Anna Tarnawska, kierownik Domu Urodzenia Fryderyka Chopina. - Wystąpił on z prośbą do cara o możliwość upamiętnienia tego miejsca i car godzi się na postawienie pomnika w formie obeliska - dodaje. 

Park w Żelazowej Woli 

Obecnie park zajmuje powierzchnię około 7 hektarów i jest to pięknie utrzymany teren. W parku znajduje się staw, a obok przepływa wartka rzeka Utrata, nad którą wybudowano mostki. Na terenie parku znajduje się wiele gatunków roślin. 

- Drzewa w naszym parku są intensywnie pielęgnowane, wymieniamy wiązania, podtrzymujemy je, żeby cieszyć się jak najdłużej zabytkową zielenią - podkreśla Anna Tarnawska. - Mamy wiele kwiatów, m.in. słynną różę Chopin, którą możemy zobaczyć w towarzystwie lawendy, klonu tatarskiego, róż okrywowych. Jest to bardzo piękna kompozycja - mówi rozmówczyni Sławy Bieńczyckiej. 

Wycieczki edukacyjne, wystawy czasowe 

Muzeum można zwiedzać przez cały rok, w ofercie nie brakuje warsztatów dla dzieci szkolnych i przedszkolnych. - Jeżeli ktoś chce skorzystać z warsztatów, należy się wcześniej zapisać, zadzwonić do muzeum. Grupy są niewielkie, do 16 osób, więc atmosfera jest kameralna - mówi Anna Pełka z Działu Edukacji. - Już za tydzień, w niedzielę, odbędą się warsztaty plastyczne prowadzone przez autorkę wystawy "Ogród mój botaniczny" Dianę Długosz-Jasińską, która wybierze się z dziećmi, rodzinami na krótki spacer po parku, gdzie uczestnicy będą tworzyć prace plastyczne, które przedstawią tę wyjątkową porę roku. W ofercie edukacyjnej mamy również zajęcia dla młodszych dzieci do 3 lat - informuje gość audycji. 

Twórczość Chopina 

Fryderyk Chopin zaczął grać na fortepianie już w wieku czterech lat. Z początku muzyki uczyła go matka, ale talent małego chłopca szybko przewyższył jej umiejętności. Sześcioletni Fryderyk rozpoczął lekcje u Wojciecha Żywnego, uznanego nauczyciela. Ośmioletni Fryderyk potrafił już zagrać dość skomplikowane melodie, a nawet skomponować własne, proste utwory. Wciąż szkolił się pod czujnym okiem warszawskich pianistów. Najwybitniejszym mistrzem młodego Chopina był sławny kompozytor Józef Elsner.

Po warszawskich salonach prędko rozniosła się wieść o cudownym chłopcu. Mały Fryderyk zaczął być zapraszany do gry dla śmietanki towarzyskiej miasta. Bywał na Belwederze, gdzie umilał czas samemu wielkiemu księciu Konstantemu. Jego poważna kariera zaczęła się jednak w 1826 roku, kiedy rozpoczął naukę w Szkole Głównej Muzyki przy Uniwersytecie Warszawskim. Na studiach skomponował swoje pierwsze poważne utwory oraz zdobył szlify na zagranicznych koncertach.

Przed wyjazdem z ojczyzny był uważany za nadzieję polskiej muzyki i kompozytora, który w przyszłości napisze operę narodową. 11 października 1830 roku zagrał ostatni koncert w Polsce i trzy tygodnie później opuścił kraj, aby już nigdy nie powrócić. Pożegnalny koncert Fryderyka Chopina w Teatrze Narodowym w Warszawie zgromadził aż 700 widzów, którzy żywo reagowali na poczynania wirtuoza. Publiczność nagrodziła pianistę oklaskami przed rozpoczęciem gry, po każdym wykonanym solo oraz na zakończenie występu.

Fryderyk Chopin zmarł 17 października 1849 roku w Paryżu.

Czytaj także:

Tytuł audycji: Jedyne takie miejsce

Prowadzi: Sława Bieńczycka

Goście: Anna Tarnawska (kierownik Domu Urodzenia Fryderyka Chopina), Andrzej Fortuna (przewodnik), Mateusz Milczarek (muzealnik), Anna Pełka (Dział Edukacji) 

Data emisji: 15.10.2022 r. 

Godzina emisji: 9.00-12.00

ans/kor