Miasto starsze, niż przypuszczano. O odkryciach archeologów w Gdańsku

Odkrycia w piwnicach Muzeum Gdańska wskazują, że początkowo na terenie obecnego Gdańska znajdowała się osada obronna. Jak wyjaśnia prof. Waldemar Ossowski, archeolog i dyrektor Muzeum Gdańska, jest to ważna informacja w kontekście postrzegania historii pomorskiego miasta. - W tym czasie, w pierwszych dekadach X wieku, to była pewna manifestacja potęgi ówczesnych elit, które zmobilizowały członków ówczesnej społeczności do tego, by taką inwestycję wykonać. Nie jest to gród piastowski, państwowy, ale osada, którą w archeologii często określa się mianem grodów plemiennych lub wodzowskich - wyjaśnia gość "Eureki".

Według ustaleń archeologów osadę zamieszkiwała ludność słowiańska. - Była to lokalna społeczność, która na skutek różnych procesów, być może bodźców zewnętrznych płynących na przykład z niedalekiej, dużej osady rzemieślniczo-handlowej Truso, poczuła potrzebę manifestowania swojej odrębności albo zbudowania miejsca, które pełniłoby funkcję ochronną, kontrolną czy obronną - mówi archeolog.

Związki z pierwszymi Piastami

W rozmowie z Katarzyną Kobylecką dyrektor Muzeum Gdańska przyznaje, że badacze mają nie mogą obecnie określić stopnia poddaństwa Gdańska wobec pierwszych Piastów. - Archeologia wskazuje coraz liczniejsze argumenty na to, że to władztwo pojawiło się bardzo późno i dopiero w latach 90. X wieku Bolesław Chrobry w jakiś sposób kontrolował teren w rejonie Gdańska. Niestety nie wiemy, czy zbudował on jakąś własną strażnicę lub fortalicję w postaci grodu, ponieważ do tej pory nikt do tej pory nie odkrył grodu - mówi prof. Waldemar Ossowski.

Gość Programu 1 Polskiego Radia dodaje, że problemem jest również ustalenie, jak wyglądał Gdańsk pod koniec X wieku. - Osada w okolicach ratusza, którą badamy, nie wygląda na obiekt wielofazowy, który był rozbudowany w kolejnych dekadach. Widzimy raczej pewną nieciągłość. Jest to obiekt, który funkcjonował może kilkadziesiąt lat. Potem nastąpiły jakieś zmiany polityczne, które doprowadziły do translokacji lub zniszczenia, tego jeszcze nie wiemy - wyjaśnia dyrektor Muzeum Gdańska.

Czytaj także:

Nowy stary gród

Problemy w ustaleniu początków funkcjonowania osad na terenie Gdańska wynikają również z rewolucji dendrochronologicznej.  - Ta rewolucja spowodowała, że dotychczasowy obraz wczesnego Gdańska legł w gruzach około 20 lat temu. Wynika to z tego, że w latach 50. i 60. XX wieku badano grodzisko, które znajduje się w trochę innej lokalizacji. Odkryto tam ogromne grodzisko i wtedy archeolodzy uznali, dopasowując trochę chronologię odkrywanych warstw, że grodzisko pochodzi z 980 roku - opowiada prof. Waldemar Ossowski.

- Wtedy wydawało się, że ten temat jest wyjaśniony, czyli że w 980 roku powstaje to grodzisko i jest to świadectwo podporządkowania Gdańska i Pomorza państwu pierwszych Piastów. I do tego kontrolowanego już przez Bolesława Chrobrego terenu przybywa Święty Wojciech, który realizuje z polecenia naszego księcia swoją misję. Ale niestety 20 lat temu wykonano analizy, które pokazały, że to grodzisko powstało 80 lat później, w połowie XI wieku. W wielu źródłach, publikacjach archeologicznych sprzed kilku lat, wciąż funkcjonuje taka wizja Gdańska - mówi gość "Eureki". - Po zmianach datowania pojawia się nam natomiast ogromna luka, jeśli chodzi o źródła archeologiczne. Pozostaje nam tylko ta osada w piwnicach ratuszu głównego miasta, jako jedyne świadectwo budowy jakiegoś centralnego miejsca w Gdańsku - tłumaczy archeolog.

Poza tym w audycji:

Tell Brak (starożytne Nagar) to rozległe stanowisko archeologiczne, które kryje pozostałości jednego z najważniejszych miast północnej Mezopotamii. Miejsce to zostało zasiedlone już 6 tys. lat p.n.e. Pierwsze wykopaliska w latach 30. XX wieku prowadził tam sir Max Mallowan - mąż Agathy Christie. Od kilkunastu lat w brytyjskiej ekipie kontynuującej prace jest polski bioarcheolog - prof. Arkadiusz Sołtysiak z Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, który opowie o zaskakujących wynikach badań dotyczących pierwszych mieszkańców Tell Brak - jednego z najstarszych miast świata.